- ctabuntur." Nam quamquam iam Horatii aetate Romani libri in Hispaniam mittebantur ibique legebantur (ef. Epist. I, 20, 13), hoc tamen loco Hispani et Galli cum feris Colchis, Dacis, Gelonis componuntur. Rhodanique potor] poetice pro Rhodani accola, Gallus. Sic fluvium bibere est ad fluvium habitare: Hom. II. II, 825. Hor. Carm. III, 10, 1. IV, 15, 21. inani funere] quippe deest corpus sepeliendum.neniae] vide ad Carm. II, 1, 31. luctus turpes] imprimis praeficarum, quae sunt mulieres ad lamentandum mortuum conductae. Hae canebant neniam. cf. Art. poet. 431. - supervacuos honores] Solebant Romani mortuos, praesertim nobiles et in aliqua re claros, magna pompa efferre; utebantur omnes qui prosequebantur funus atra veste; habebatur in foro posito lecto laudatio funebris a propinquo aliquo, qui mortui in re publica et privata merita rite celebraret; aderant mimi, qui non solum tragicorum poetarum locos ad mortuum adhiberent et recitarent, sed id quod vere mirandum nugas etiam facerent, inter quos archimimus personam defuncti agebat; praeibant imagines maiorum i. e. homines qui personis et idoneis vestimentis maiorum figuras et corpora quantum fieri potuit reddebant (Epod. 8, 11); funus ipsum imponebatur lecto funebri saepe eburneo et aureis vestibus strato ; portabatur lectus a proximis vel servis testamento manumissis; funus sequebantur heredes et proximi cum servis testamento manumissis et pileatis. supervacuos] „Inter scriptores qui nobis supersunt hac forma primus usus est Horatius, Cicero semper praefert supervacaneus.“ Orellius. Q. HORATII FLACCI CARMINUM LIBER TERTIUS. Carmen I. Odi profanum vulgus et arceo; Carmen I. Prima stropha huius carminis seriem quandam sex carminum aperit, quibus poeta quid de iis rebus, quae suae aetatis civibus divitiis, mollitie, luxuria, bellorum civilium depravatione corruptis maxime videantur conducere, sentiat, sublimi ratione praecipit. Quibus rebus cum nihil possit esse gravius, sacerdotem se esse dicit Musarum, qui sacra praecepta canat remotisque omnibus profanis vilisque mentis hominibus sacrum sibi colligat conventum, quem apertis auribus et animis bonas doctrinas accepturum speret. Consensum autem et audientiam apud iuventutem praecipue invenire sibi videtur; iuventus enim et potest corrigi et debet, siquidem ex tanta morum corruptela omniumque rerum depravatione salus potest exspectari. Prima illa stropha ob insolitam sublimitatem magnamque quam excitat de canendis carminibus spem non potest esse unius carminis, neque unum se daturum promittit poeta carmen, sed plura carmina non prius audita. Hoc autem primo carmine seriem illam doctri narum inchoat proposita de restituenda in animis hominum continentia necessitas. In hac terra, inquit Horatius, omnia certis finibus continentur; homines quidem id student efficere, ut alter alterum aut divitiis aut gloria aut fama aut auctoritate superet; attamen ex utraque parte immutatis quasi quibusdam terminis circumscripti sunt: hinc eos coercet totius mundi dominus ac gubernator Iuppiter optimus maximus, illinc communis omnibus mortalibus moriendi sors omnes colligit. Iam vide, quam egregie hos quibus continentur hominum studia terminos in versibus etiam ad utramque partem poeta collocaverit (cf. v. 6 sq. et v. 14—16). Deinde transgreditur ad ea quae inde efficiuntur. Manifestum est enim, ne summis quidem divitiis veram procreari felicitatem, quae non potest reperiri nisi in animi continentia in eiusque comitibus, perpetua et immota tranquillitate et aequitate; cupiditate et aviditate nihil gigni nisi continuum timorem ac metum. Felix igitur is solus est, qui quam haec sint vera sibi persuasit ideoque iis rebus quae benevolentia deorum ac Audita Musarum sacerdos Virginibus puerisque canto. 5 Regum timendorum in proprios greges, Cuncta supercilio moventis. Est ut viro vir latius ordinet 15 Omne capax movet urna nomen. V. 1. profanum vulgus] Profani sunt non initiati sacris; hic significantur omnes qui spreta vera sapientia vilibus artibus dediti sunt. favete linguis] vel tacendo vel bona verba dicendo, ne quid in sacris habendis male fiat. Nam Cicero de divin. II, 34: „id silentium, inquit, dicimus in auspiciis, quod omni vitio caret." cf. Virg. Aen. V, 71. VI, 258. virginibus puerisque] Intellexerunt interpretes chorum, qui sacerdotem cingat laudesque deorum canat. Verum nihil hic est carminum a choro nescio quo canendorum ; praestat igitur omnem hic videre iuventutem Romanam, quae ne in eandem perniciem, in quam patres decidissent, delaberetur quam maxime cavendum Horatius ed. Dillenburger ed. II. - - erat. greges] Reges enim sunt 10 cam Cervice pendet, non Siculae dapes Non Zephyris agitata Tempe, 25 Desiderantem quod satis est neque Non verberatae grandine vineae Contracta pisces aequora sentiunt catur nota illa apud Ciceronem Tusc. somnus] Horatii consuetudo hunc esse ordinem docet: lenis somnus agrestium virorum non fastidit humiles domos cet. Etenim somnus, quo recreari videmus agrestes homines, non fastidit parva eorum tuguria aut cespitem sub divo positum. Senec. de provid. 3 (Maecenati) somnus per symphoniarum cantum ex longinquo lene resonantium quaeritur.“ " V. 25. desiderantem] cf. Carm. III, 16, 42 sqq. Epist. I, 2, 46. 1, 10, 44. Arcturi] Indicantur tempestates Auctumni; tum enim occidebat Arcturus a. d. IV. Kal. Nov., orie. bantur Haedi prid. Non. Octobr. fundus] Poetae agri quoque quasi vivunt; inde grata haec poswnonoita, qua fundus sterilitatem excusaturus ne a mendaciis quidem abstinet nunc hinc nunc illinc causam repetens. Incerla fides agrorum indicatur particula nunc ter posita; nam omni prope tempore fundus habet quo excusetur. Epist. I, 7, 87. — contracta] Ingentem Romanorum luxum in aedibus non in continenti solum sed etiam in aggeribus in mare actis exstruendis etiam carmine II, 15 vituperavit poeta. Quidquid enim, inquit, isti conantur, quascunque etiam altissimas moles exstruunt, comitem habent perpetuam Curam; quam ne navibus quidem aut equorum celeritate possunt effugere, scilicet in animo ubique retentam. — frequens] Olim cum Orellio interpretatus sum: quia frequentes secum ducit servos et operas; non bene, ut nunc video, propter verba quae statim sequuntur cum famulis. Est potius adiectivum pro adverbio: frequenter; i. e. saepe venit redemptor demittitque caementa, ut contrahatur mare piscesque sentiant. caementa] dicta sunt a caedendo; lapides caesi. cf. Carm. 35 Caementa demittit redemptor Cum famulis dominusque terrae Fastidiosus: sed Timor et Minae 40 Post equitem sedet atra Cura. Quodsi dolentem nec Phrygius lapis Vitis Achaemeniumque costum, 45 Cur invidendis postibus et novo III, 24, 3. redemptor] oyolά xiorum implet. — dolentem] non corpore, sed animo. Phrygius lapis] marmor Phrygium. Vide ad Carm. II, 18,3. Achaemeniumque] Bentleius mutandum putavit in Achaemeniumve, eumque multi novum aliquod deliciarum genus addi arbitrantes secuti sunt. Sed errarunt. Vina enim et unguenta in comissationibus semper erant coniuncta. Costum fuit unguentum ex radicibus fruticis Indici vel Arabici; quod cum ex Arabia vel India per Parthos in Italiam transportaretur, Persicum sive ab antiquo Persarum rege, Achaemene (Carm. II, 12, 21. Epod. 13, 8. Herod. VII, 11), Achaemenium appellatum est. invidendis] cf. Carm. II, 10, 7. atrium] Magna et splendida pars aedium, quae prope ad ianuam sita splendidis columnis parietibusque ornari solebat ad excipiendos clientes, qui ad salutandum patronum convenirent. Epist. I, 5, 31. permutem] vide ad Čarm. I, 17, 2, |