Imágenes de páginas
PDF
EPUB

hjörr bragar-Móða

=

sverd mitt, og á þá að taka svo saman: slíðrbeitr hjörr bragar-Móda knátti leita staðar und hetti. Í stað rauk í 3. vo. vill dr. Finnur Jónsson (brjefl.) lesa rann (= hræflóð rann of sóknar sæki = blóðið rann um Þórbjörn), og ætla jeg það rjett, enda hafa sum handr. raun Rann ran (sbr. útg. 1787). Í 6. vo. verður að lesa nær í tveim samstöfum (naer eđa naar, eins og Sievers vill), svo að sex samstöfur verði í vísuorðinu. Bragmálið leyfir eigi að lesið sje nærri. Konr. Gíslason hefur rjett skýrt vísu þessa í "Udvalg" bls. 105, og að mestu í Nj. II. 550-551, 557-558. En þar sem hann í Nj. skýrir ordin: enn vígtjaldsváði vas nærri skaldi med "sværdet blev svunget af min hånd", þá get jeg eigi fallizt á þá skýringu; mjer finnst þetta óeðlilega til orða tekið, ef þessi væri hugsunin. Jeg ætla þetta rjett skýrt í útg. 1895: "enn við sjálft lá, að eg yrði fyrir sverði hans". þessi skýring liggur beint við, og svo skilur K. G. setninguna í 'Udvalg'.

[blocks in formation]

=

par ák lifhvötuð leyfðan
lögráns of pat vánir:
ef o. sv. frv.

þetta er tekið svo saman: vitr vekjandi lögráns myndit sekja mik í vetri par ák leyfðan lífhvötuð; vánir of pat! ef o. sv. frv. (útg. 1864; par er sleppt í útg. 1882 og útg. 1895, og getur það verið rjett). lífhvötuðr á að þýða "lífgjafi, verndari (Arnkell gođi)”. vánir of pat á að vera sjer stæð setning vánir eru of þat, en þess konar setning er óeðlileg og getur eigi stađizt. Skýringunni í Lex. poët. verður að hafna. ák lífhvötuð leyfðan of pat vánir ætla jeg sje ein setning, en orðin eru sjálfsagt aflöguð, og verða eigi skýrð, eins og þau liggja fyrir. En mjer kemur engin lagfæring í hug, er fullnægjandi sje. Ef lesið væri

At leyghötuar lægis

of pat vánir,

þá yrði rjett hugsun í þessu: lægis-leyghötuðr át (= á ekki) vánir of þat (ɔ: að sekja mig í vetri), ef o. sv. frv., og lægis

[merged small][ocr errors][merged small]

fjarri handritum. Mjer hefur því komið til hugar, að hið upphaflega kynni að hafa verið:

át lífhötuar laufa

... of pat vánir

laufa-lífhötuðr (Snorri) át vánir of pat. laufa-lífhötuðr kann að þykja óeðlileg mannkenning, en jeg tel það nálega sams konar kenning og morðfárs-myrðir, Jalks-skýja-myrðifreyr. Má ekki finna ýms dæmi, er benda á, að skáldin hafi hugsað sjer sverðin (vopnin) sem lifandi verur (sbr. Jón Þorkelsson: "Skýr. á vís. í Gísl.” bls. 5.; Nj. II. 478., 639.)? Mjer finnst kenningin laufa-lifhötuor vera í anda fornskálda, þótt jeg þekki enga alveg samstæða kenningu, því að fornskáldin fara með vopnin í kveðskap sínum, eins og þeir hafi hugsað sjer þau sem lifandi verur. Verið getur, að rjettara væri að lesa á (eigi át), laufa-lífhötuðr væri þá (eigi Snorri gođi, heldur) þórarinn máhlídingr sjálfur, og hugsunin sú, að hann hefði þær vonir, að Snorri gođi myndi eigi gera sig sekan, ef hann fengi aðstoð Vermundar. Síðari hluti vísunnar er aflagaður, enda skýringar á honum eigi fullnægjandi.

19. k. 3. v. 4. gnýljómi beit geymi

geira stigs at vígi.

-

gnýljómi á að vera hálfkenning (útg. 1882 og útg. 1895.; sbr. Lex. poët.). Ef ordid er rjett, þá er það að eins fyrri hluti þess (gný-r), sem er hálfkenning, og merkir orusta. En að hjer sje um hálfkenning að ræða, er að öllu leyti ósennilegt. Jeg ætla, ad ordid sje aflagad, og að lesa eigi gunnljómi, og er það rjett sverdskenning. Dr. F. J. hefur (brjefl.) fallizt á þetta, og hyggur, ad gvn í handr. hafi verið lesið gnv, þ. e. gný.

19. k. 5. v.: Fróða bóga bjúgröðull er skýrt svo í útg. 1882 (sbr. útg. 1895): "Fróði, sækonungr; bógr Fróða, skip; bjúgröðull Fróða bóga, hin íholfa (sic) sól skipanna, skjöldr”.

=

það er rjett, að skjöld má svo kenna, að kalla hann "sól skipa”, en hjer hefði þurft að skýra, hvað bógr þýðir hjer; annars verður eigi hægt að sjá, hvernig skýrandi hefur hugsað sjer, að bógr Fróða væri skip; enda mun þessi skýring á Fróða-bóga bjúgröðull alls eigi rjett. Hin rjetta skýring á þessari kenningu er í Lex. poët.; þar segir, ad bógr sje hjer handleggur. Fróða-bóga-bjúgröðull er sams konar kenning og Heðins-bógarauðmáni Fms. I. 56., og er þá skjöldurinn kallaður hin bjúga sól (hin rauði máni), er Fróði (Heđinn) bar á armi sjer eða hlið sjer, og tel jeg þessa kenning að öllu vel skiljanlega og eðlilega.

19. k. 6. v. 1.-4. Reka póttumk ek (Rakna) remmiskóðs við Móđa

:

(kunnfáka hné kennir)
klámord af mér borða.

þetta er tekið svo saman (útg. 1864): þóttumk ek reka af mér klámorð við borða remmiskóðs Móða kennir Rakna kunnfáka hné. En hvernig á þá að skilja kenninguna borðaremmiskóðs-Móði? þessu svarar útg. 1882 og útg. 1895 á þessa leið: "remmiskóð, vopn (sverð, útg. 1895); borð remmiskóðs, skip; Móði skips, m.” (= "borða-remmiskóðs Móði, maðr”, útg. 1895). þessi skýring er alls kostar röng. remmiskóð getur alls eigi verið vopn (sverð), og þó að svo væri, þá getur þó remmiskóðs borð (= sverðs bord) alls eigi verið skip(!); það ætti þá að vera = skjöldur. Skýringin í Lex. poët. er þessi: borði, skjöldur; remmiskóð borða, tjón skjaldar, sverd; og er þá remmiskóð borða lík kenning og remmitungl randar (Lex. poët.). Annars gæti verið, að -skóðs væri aflögun úr -stóðs (stóðhestar); borða-remmistóð 1. vo. á að vera:

=

skip.

Reka þóttumk ek Rakna (útg. 1787 og 1864), en eigi Reka póttumk Rakna (útg. 1882 og 1895), því að svo er vísuorðið of stutt (~~ | ÷ -|- ~).

19. k. 10. v.: 1. vo. á að vera: Muna munu vér at várum (útg. 1787 og útg. 1864; sbr. Nj. II. 608. n. m.), en eigi Munu vér at várum (útg. 1882) nje Munum vér at

várum (útg. 1895), því að þá er vísuorðið of stutt (~~12-14). Að taka saman: Vermundr, auðar-pollr にんに (tvö ávörp) er sjálfsagt eigi rjett. Ef lesið er olli, í stað ollum, eins og gert er í útg. 1895, og tekið saman: Vermundr, vér munu muna, at várum stundum glaðir, áðr auðarpollr (= ego) olli dauða auðvarpaðar (ɔ: þórbjarnar digra), virðist vel mega vid þad una; en dr. F. J. ætlar, og telur það efalaust (brjefl.), að lesa eigi auðar-pöll, í stað auðarpollr (sbr. hörgerðr í 6. v.); en eigi veit jeg, hvernig hann ætlar, að þetta eigi þá upp að taka. Í síðari hluta vísunnar á að rita:

leid erumk randa rauðra
regn

en eigi: leitt erumk rauðra randa, eins og í handr. stendur, og í útgáfunum, nema útg. 1895. þessi breyting kemur þegar fram í útg. 1787, 83 bls. n. m., og er lagfæring Gunnars Pálssonar; svo er þetta lagfæring Konr. Gíslasonar í Nj. II. 905., og er þessi lagfæring tekin upp í útgáfuna 1895, og segir útgef., að dr. Jón Þorkelsson hafi bent sjer á, að svo ætti að rita. Jeg ætla, ad hörgerðr sje eigi ávarp (= Auðr, kona þórarins), svo sem það er tekið í útgáfunum, og skýringin á hlæja (= verða að athlægi) er eigi fullnægjandi. Jeg rita muni, í stað munum, og tek svo saman: nú sjámk hitt, at hörgerðr muni verða hlæja fyr prúðum þegni. hörgerðr er þá þuríðr, ekkja þorbjarnar digra, er þórarinn vá, en systir Snorra gođa. Hugsunin verður þá: nú er jeg hræddur um (og það veldur ógleði minni), að konan (Þuríðr) fái tilefni til hláturs (gleđi) frammi fyrir Snorra gođa ɔ: að hann muni reka harma hennar og gera mig sekan. Hendingar í 5. vo. eru nú hlæj-; það er ekki hendingalaust, eins og segir í útg. 1895. Af því að jeg skil síðari hluta vísu þessarar á þennan hátt, ætla jeg, ad rjett muni að lesa auðar-pöll í 3. vo., og hygg jeg, að með því sje átt vid Þuríði, ekkju þorbjarnar. auðar-pöll er ekki ávarp, heldur

þágufall, og tek jeg saman: áðr ollum auðar-pöll dauða auðvarpaðar, þ. e. áður en jeg vann henni það mein, að vega bónda hennar. Jeg rita þá vísuna á þessa leið:

Muna munu vér at várum, Vermundr, glaðir stundum, audar-pöll áðr ollum audvarpaðar đauda;

nú sjámk hitt, at hlæja
hörgerdr muni verða
leid erumk randa rauðra
regn fyr prúdum pegni.

Hugsunin: Jeg var glaður, áður en jeg vann þuríði það sorgarefni, að vega bónda hennar, en nú er jeg hryggur af því, að jeg býst við, að hún nái aptur gleđi sinni. þetta finnst þórarni sjálfum vera allkynlegt.

pás á fyrda fundi

frán víkinga mána

19. k. 11. v. 5.-8..

lind beit lögdis kindar
lidu Högna vé gögnum

=

menn, er alveg

alls ekkert.

þetta er tekið svo í útg. 1864: pá es frán víkinga mána lind á fyrða fundi beit lögðis kindar liðu gögnum vé Högna. Víkinga mána lind á að vera = sverd; lögðis kind á að vera == menn; Högna vé á að vera = brynja. þessu er fylgt í útg. 1882, nema þar segir, að Högna vé sje = skildir; og sama skýring er í útg. 1895. Að segja, að lögðis kind sje fráleitt. lögðir er sverd, og lögðis kind er Vísuhelmingurinn er, ef til vill, aflagadur, að minnsta kosti er 1. vo. hendingalaust. En verið getur, að það eigi að vera: pars á fundi fyrða, enda hefur Mbr. par er (útg. 1787) því að líklega er ekki hægt að lesa þár á fundi fyrða, ef vísan er svo gömul sem sagan segir. Sje kindar eignarf. af kind, afkvæmi, þá væri þó nær að taka saman: Högna kind afkvæmi Högna Hildr, og Högna kindar vé (= Hildar skildir? eða taka saman: víkinga inga, eins og lýða kind = lýðir; fyrða kind seggja kind seggir, menn; gumna kind og mætti þá taka vísuhelminginn svo: pás (eđa pars) frán lögðis mána lind beit víkinga kindar liðu gögnum Högna vé. 19. k. 13. v.: ljóna stríðs fjón er skýrt med "hatrsfullr ófriðr manna" (útg. 1895; sbr. útg. 1882). Jeg ætla, að

=

vé)

[ocr errors]

kindar

[ocr errors]

vík

fyrðar, menn;

gumnar, menn,

« AnteriorContinuar »