queas minimo non addo; cum quòd, id ut te moneam hominem frugaliffimum, non eft opus, tum quòd pretium eorum librorum certum effe aiunt, et omnibus notum: nummos D. Stuppius numeratò se tibi curaturum recepit, nec non etiam de vectura, quæ fit commodiflima, provifurum. Ego vero quæ tu vis, quæque optas, cupio tibi omnia. Vale. Weftmonafterio, Martii 24. 1656.

Nobili Adolefcenti RICHARDO JONESIO.

22. Tardius multo accepi literas tuas quam abs te datæ funt, poft quindecim puto dies quam fepofitæ alicubi apud matrem delituiffent. Ex quibus tandem ftudium erga me tuum gratique animi fenfum libentiffime cognovi: mea certe erga te benevolentia monitáque fidiflima, neque optimæ matris tuæ de me opinioni atque fiduciæ, neque indoli tuæ unquam defuere. Eft quidem, ut fcribis, amonitatis atque falubritatis eo in loco, quo nunc receffifti, eft et librorum quod academiæ fatis effe poffit; fi ad ingenium incolarum tantum conferret ifta foli amœnitas quantum ad delicias confert, ad fœlicitatem illius loci nihil deeffe videretur. Et bibliotheca etiam illic inftructiffima eft; verum nifi ftudioforum mentes difciplinis optimis inftructiores inde reddantur, apothecam librorum. illam quam bibliothecam rectius dixeris, Oportere itaque ad hæc omnia difcendi animum atque induftriam accedere percommode fane agnofcis. Tu ex ifta fententia, nequando tecum agere neceffe habeam, etiam atque etiam vide; id facillimo negotio evitabis, fi ornatiffimi viri Henrici Oldenburgi qui tibi præfto eft, graviffimis atque amiciffimis præceptis diligenter parueris. Vale mi Richarde dilectiffime, et ad virtutem ac pietatem, matris præftantiffimæ fœ. minæ exemplo, veluti Timotheum alterum, finito te adhorter atque accendam.

Weftmonafterio.

Illuftriffimo Domino HENRICO DE Brass.

23. Video te, domine, id quod perpauci ex hodierna juventute faciunt, qui oras exteras perluftrant, non juvenilium ftudiorum fed amplioris undique comparanda eruditionis

K 4

ditionis caufa, veterum exemplo philofophorum, recte et fapienter peregrinari. Quanquam ea quæ fcribis quoties intueor, ad eruditionem non tam aliunde capiendam, quam aliis impertiendam, ad commutandas potius, quam ad coemendas bonas merces, acceffiffe ad exteros videris. Atque utinam mihi tam facile effet, illa tua præclara ftudia rebus omnibus adjuvare ac promovere, quam elt jucundum fane et pergratum tuam egregiam indolem id à me petere. Quod fcribis tamen flatuiffe te ut ad me fcriberes, meáque refponfa peteres ad eas difficultates enucleándas, circa quas à multis fæculis hiftoriarum fcriptores videntur caligaffe, nihil equidem hujufmodi neque unquam mihi fumpfi, neque aufim fumere. De Salluftio quod fcribis, dicam libere, quoniam ita vis plane ut dicam quod fentio, Salluftium cuivis Latino hiftorico me quidem anteferre; quæ etiam conflans fere antiquorum fententia fuit. Habet fuas laudes tuus Tacitus; fed eas meo quidem judicio maximas, quod Salluftium nervis omnibus fit imitatus. Cum hæc tecum coram differerem, perfeciffe videor, quantum ex eo quod fcribis conjicio, ut de illo cordatiffimo fcriptore ipfe jam idem prope fentias: adeóque ex me quæris, cum is in exordio belli Catilinarii perdifficile effe dixerit hiftoriam fcribere, propterea quod facta dictis exaquanda funt, qua potiffimum ratione id af fequi hiftoriarum fcriptorem poffe exiftimem. Ego vero fic exiftimo; qui geftas res dignas digne fcripferit, eum animo non minus magno rerumque ufu præditum fcribere oportere, quam is qui eas gefferit: ut vel maximas pari animo comprehendere atque metiri poffit, et comprehenfas fermone puro atque cafto diftincte gravitérque narrare: nam ut ornate, non admodum laboro; hiftoricum enim, non oratorem requiro. Crebras etiam fententias, et judicia de rebus geftis interjecta prolixe nollem, ne, interrupta, rerum ferie, quod politici fcriptoris munus eft hiftoricus invadat; qui fi in confiliis explicandis, factifque enarrandis, non fuum ingenium aut conjecturam, fed veritatem potiffimum fequitur, fuarum profecto partium fatagit. Addiderim et illud Salluftianum, qua in re ipfe Catonem maxime laudavit, poffe multa paucis abfolvere; id quod fine acerrimo judicio, atque etiam temperantia quadam neminem poffe arbitror. Sunt multi in quibus vel fermonis elegantiam, vel congeftarum rerum copiam non defideres ; qui

brevitatem

brevitatem cum copia conjunxerit, id est, qui multa paucis abfolverit, princeps meo judicio Latinorum eft Salluftius. Has ego virtutes hiftorico ineffe putem oportere, qui facta dictis exæquaturum fe fperet. Verum quid ego tibi ifta? ad quæ tu ipfe, quo es ingenio, per te fufficis; quíque eam ingreffus es viam, in qua fi pergis, neminem te ipfo doctiorem poteris brevi confulere: et uti pergas, quanquam tibi hortatu non opus eft cujufquam, ne omnino tamen nihil pro expectatione tua refpondiffe videar, quantum valere me auctoritate apud te finis, hortor magnopere atque auctor fum. Vale, tuáque virtute et fapientiæ acquirenda ftudio macte elto.

Weftmonafterio, Idibus Quintil. 1657.

HENRICO OLDENBURGO.

24. Quod Salmurium peregrinationis veftræ, ut puto, fedem incolumes perveniftis, gaudeo: hoc enim te non fefellit, id mihi imprimis gratiffimum fore; ut qui et te merito tuo diligam, et fufcepti itineris caufam tam effe honeftam atque laudabilem fciam. Quod autem audisti accerfitum ecclefiæ tam illuftri erudiendæ Antiftitem tam infamem, id mallem quivis alius in Charontis, quam tu in Charentonis cymba audiffes: verendum enim eft valde, ne toto cœlo devius fruftretur, quifquis tam fœdo aufpice perventurum fe unquam ad fuperos putat. Væ illi ecclefiæ (Deus modo avertat omen) ubi tales miniftri aurium caufa potiffimum placent, quos ecclefia, fi reformata vere vult dici, ejiceret rectius quam cooptaret. Quod fcripta noftra nemini nifi pofcenti impertilti, recte tu quidem et eleganter, neque ex mea folum, fed etiam ex Horatiana fententia fecifti;

Ne ftudio noftri pecces, odiumque libellis
Sedulus importes opera vehemente.

Commorabatur vir doctus quidam, familiaris meus, fuperiore æftate Salmurii; is ad me fcripfit, librum illum iis in locis expeti unum exemplar duntaxat mifi; refcripfit, placitum effe aliquot doctis, quibufcum communicaverat,

ut

ut nihil fupra. Nifi iis rem gratam facturum me fuiffe exiflimaffem, parfiffem utique et tuo oneri et fumptui meo. Verum,

Si te forte meæ gravis uret farcina chartæ,
Abjicito potius, quam, quo perferre juberis,
Clitellas ferus impingas,

Laurentio noftro, ut juffifti, falutem nomine tuo dixi: de cætero, nihil eft quod abs te prius agi, priufye curare velim, quam ut tu atque alumnus tuus recte valeatis, votorumque compotes ad nos quamprimum redeatis, Weftmonafterio, Calend. Sextil. 1657,

Nobili Adolefcenti RICHARDO JONESio.

25. Confeciffe te fine incommodo tam longum iter, et fpretis Lutetiarum illecebris, tanta celeritate eò contendiffe, ubi literato otio, doctorumq. confuetudine frui poffis, et magnopere lætor, et te tuæ indolis laudo. Illic quoad te continebis in portu eris; Syrtes et fcopulos, et Sirenum cantus alias tibi cavendum. Quin et vindemiam, qua ob, lectare te cogitas, Salmurienfem nimium fitire, te nolim, nifi in animo quoque fit, muftum illud Liberi liberiore Mufarum latice quinta plus parte diluere. Verum ad hæc, me etiam tacente, hortatorem habes eximium, quem fi audis, tibimet profecto optime confulueris, et præftantiffimam parentem tuam fummo gaudio, et crefcente indies amore tui affeceris. Quod uti facere poffis, à Deo Opt. Max. petere quotidie debes. Vale, et ad nos quam optimus, bonifque artibus quam cultiflimus, fac redeas; id mihi præter cæteros jucundiffimum erit.

Weftm. Calend. Sextil. 1657.

Illuftriffimo Domino HENRICO DE BRASS.

26. Impeditus per hofce dies occupationibus quibufdam, illuftriffime Domine, ferius refcribo quam volebam. Volebam enim eo citius, quod literas tuas multa jam nunc eruditione

eruditione plenas, non tam præcipiendi tibi quicquam (id quod à me honoris credo mei, non ufus tui caufa poftulas) quam gratulandi duntaxat, reliquiffe mihi locum videbam, Gratulor autem et mihi imprimis fœlicitatem meam, qui Salluftii fententiam ita commode explicaffe videar, et tibi tam affiduam illius auctoris fapientiflimi tanto cum fructu lectionem. De quo idem tibi aufim confirmare quod de Cicerone Quintilianus, fciat fe haud parum in re hiftorica profeciffe cui placeat Salluftius. Illud autem Ariftotelis præceptum ex rhetoricorum tertio quod expli catum cupis, fententiis utendum eft in narratione et in fide, moratum enim eft; non video quid habeat magno pere explicandum, modo ut narratio et fides, quæ et pro, batio dici folet, ea hic intelligatur, qua rhetor, non qua hiftoricus utitur: diverfæ enim funt partes rhetoris et hiftorici, five narrant, five probant; quemadmodum et artes ipfæ inter fe diverfæ funt. Quid autem conveniat hiftorico, ex auctoribus antiquis Polybio, Halicarnaffæó, Diodoro, Cicerone, Luciano, aliifque multis, qui ea de re præcepta quædam fparfim tradidere, rectius didiceris. Ego vero et ftudiis tuis et itineribus fecunda omnia atque tutą exopto, dignófque fucceffus eo animo ac diligentia, quam rebus quibufque optimis adhibere te video. Vale. Weftm, Decemb. 16, 1657.

Ornatiffimo Viro PETRO HEIMBACHIO.

27. Literas tuas Haga comitis dat. 18 Dec. accepi: ad quas, quoniam id tuis rationibus expedire video, eodem die, quo mihi funt redditæ, refcribendum putavi. In iis poft gratias actas ob beneficia nefcio quæ mea, quæ vellem fane non effent nulla, ut qui tua caufa quidvis cupiam, petis ut te per D. Laurentium oratori noftro in Hollandiam defignato commendarem: quod quidem doleo in me fitum non effe; cum propter pauciffimas familiaritates meas cum gratiofis, qui domi fere, idque libenter me contineo; tum quod is credo, è portu jam folvit, jamque adventat, fecumque habet in comitatu quem fibi ab epiftolis vult effe, quod