(In dem Lukrezischen Gedichte kommen viele mangels hafte, irrige und selbst widerfinnige Begriffe und Lehrsage. vor, die eine natürliche Folge der so beschränkten Einsichten der alten Philosorben von der Natur der Dinge, noch mehr aber des, bei allem Scharfsinn, dennoch sehr mißverstehenden und übel zusammenhängenden epikurischen Systems waren. Allein, felbft Leser, die, von der geoffenbarten Religion und einer beffern Philosophie erleuchtet, jenes Gedicht zur Hand nehmen, finden sich bald in dunkle Jahrgänge verleitet, die ihnen durch die dnziehende Beredsamkeit ihres Gefährten leicht gefährlich werden können. - Es war daher eine au sich sehr gute Idee des Kardinals Melchior de Polignac (geb. 1661, geft. 1741,) einen Unrilukrez zu schreiben, worin die bessern und richtigern Grundsäße über die nåmlichen Gez genstande vorgetragen würden. Und nicht bloß Epifur und Lukrez; auch mehrere alte und neuere Philosophen werden darin bestritten, und fast immer mit kartęsischen Waffen. So sehr indeß dieß Gedicht von Seiten der Wahrheit und Gründlichkeit des Inhalts den Vorzug verdient, so sehr ist es von Seiten der Originalität, Anmuth, und poetischen Behandlung dem Werke des römischen Dichters nachzuses Ben; und Polignac hat sehr Recht, wenn er sagt:
Eloquio victi, re vincimus ipfa. Folgende Stelle, worin die Vorzüge der Religion geschildert werden, gehrt zu den besten.)
ANTI-LUCRETIUS, L. I. v. 950 fl.
Non ita, qui firma nixi morumque magistra
Relligione fuper. Nam praeteruntia rerum,
Iam quafi praeterita hefternoque fimillima fomno,
Defpiciunt, aequo pede calcant et bona vitae,
Et mala, fortunaeque vices utriusque caducas
Nil breve, nil vacuum, nil quod marcefcere poffit,
Illos mente quatit folida; non afpera frangunt,
Dulcia quos primum non emollire valebant.
Communi quamvis hominum jacentur in unda
Mortales, propriis quoque tempeftatibus acti,
Stant contra; medioque tenent vel in aequore por-
Praefagi vitae potioris: emuntque libentes
Immenfam aeternamque brevi fudore coronam,
Et fcite cupidi aeternis fugientia mutant.
Nec tamen eft, illos adeo ut virtutis avarae
Infimules, tanquam fpes effet fordida lucri
Et quafi damnofae fuga mercenaria culpae.
Namque hominis natura bonum fibi femper et ultro
Profequitur, quoque inftinctu defiderat effe,
Hoc etiam effe bene. Id fateor, fummamque bono
Effe voluptatem; modo fcilicet inde petatur,
Unde petenda venit; fitque inconcuffa voluptas
Sincera et vera et nullis obnoxia damnis.
Nam quid velle poteft homo, ni vult effe beatus
Aut quid amat, nifi quo fperat fe poffe beari?
Hoc unum variis quaerunt in moribus omnes:
Vos per delicias, et lenimenta dolorum;
In quibus, ut vento, fluviique fugacibus undis,
Ut molli pelagus quam faepe volutat arena
Ut fumo ftipulis qui fe flammantibus effert,
Nil ftabile eft, ubi fe veri fpes confcia fundet
Illi, afpernantes aevi quae falce metuntur,
Quodque Deo minus eft, non famam extendere pul-
chro
. Contemtu rerum, atque oculos percellere plebis
Ut Cynici, cupiunt; non, ut Zenonis alumni,
Se torvis onerant virtutibus, unde fuperbi
Incedant, et fe tacita venerentur acerra;
In virtute Deum, atque Deum in mercede requirunt
Ac velut integros fontes ducturus in hortum
Nequaquam fodies puteos in valle paluftri
Limus ubi, ftagnansque lutum, graveolensque bit
Sed potius rupem herbiferam, feu frigida collis
de Polignac, Viscera tentabis ferro, qua parte latentem
Iuncus et adnafcens venam fignabit arundo,
Limpida tunc demum quaerenti fe exerit unda;
Sic ac finceros tantae mercedis amantes
Pura venit, fruftraque aliis quaefita voluptas;
Quam violare dolor nequit, aut corrumpere luctus,
Conftantisque boni tot funt in amore fapores,
Illecebraeque, tuis ut bacchanalibus (etfi
Vel centum vigeas juvenisque valensque per annos)
Illo pervenias nunquam aut accedere poffis
Nedum aequare piae momenta brevissima vitae
Nam quod amant, et femper habent, et femper ha
Quoque magis redamant, magis et redamantur ab
illo,
Nec finis metus eft: neque quidquam furgit amari
Floribus ex iftis, atque hoc de fonte leporum
Confcius unde animus fefe ipfe remordeat unquam;
Verum ut crefcit amor, jus caufaque crefcit amandi
Si tibi praeterea non formidanda videtur
Mors hominum terror, quanto hanc animofius illi
Exfpectant? Vitae illa tibi, poftremaque rerum
Meta eft his vitae poterunt quam faecula nulla
Claudere, principium. Tua fpes, nil funditus ut fis
Atque omnis moriare: Fovet fpes laetior illos
Mercedem meritis amplam poft fata parari.
Haec fpes ipfa fibi merces, certumque falutis
Augurium, aeternique boni praecepta voluptas
Ut videas, vel dum in terris hoc ducitur aevum
Naturae donis potiora occurrere dona;
Cultoresque Dei jam te magis effe beatos
Quid fi autem invenies quod credimus, ultima cum
Suftulerit tenebrisque perennibus obruerit nox
Nempe Deum ultorem, quem non cognoveris ante
Vel potius notum fama neglexeris? Eheu!
Horrefco reputans: tibi luditur alea, Quinti
Magna nimis. Quoquo te vertas, fit tua pejor
Conditio, noftra. Neque enim, fi fallimur, huius
Erroris dabimus poenas: fors aequa manebit
Nos omnes; uno fimul involvemur inani
Tu, fi deciperis, contra; fine fine futurus
Infelix; cur tanta igitur difcrimina tentas?
Injucunda haec funt tamen atque obfcura; repo-
Nec patior dictis me duci, ut gaudia certa
Quae me circumftant, et qualiacumque fatis funt
Pofthabeam dubiis; amensque horrore futuri
Obvia dimittam, juffus quodcunque dierum eft
Projicere, incerti fpe foenoris, et mihi longam
Accelerare necem, vivusque intrare fepulchrum
Nec fum is, cui fapiant peregrinae, quas mihi ia,
Єtas,
Deliciae; non me pulcherrima fomnia tangunt.
Et quid fuademus dimittas? Vincula, Quinti,
Vincula; quae non res tibi, fed te rebus amatis
Subjungunt, quid projicias? Quae tu ipfe potitus
Faftidis plerumque, novis in rebus id ipfum
Perpetuo captans, quod te jam faepe fetellit
Expertum, liquitque avidum, et meliora volen-
Ceu lectum peragrat membris languentibus aeger,
In latus alternis laevum dextrumque recumbens:
Nec juvat: inde oculos tollit refupinus in altum:
Nusquam inventa quies; femper quaefita: quod
Primum in deliciis fuerat, mox torquet et angit;
Nec morbum fanat, nec fallit taedia morbi:
Sic tibi fpem elufam irritat, non corrigit error.
Hydropi ut mifero fitis arida poftulat undam
Et vocat unda fitim: fic perdita defuit aetas;
Et vacuus rerum excedis, pertufaque femper
Dolia nequicquam vexas fugientibus undis.
Tormenti
fi fervidus optes,
omnis amor:
genus,
Emoreris; vel fi tepidus, nil carpis amoeni.
Quid memorem curas, ipfoque in lacte venenum
Quod mixtum illecebris dolet, invitusque fateri
Cogitur, ac tanta deflet Lucretius arte?
Curam horrefcenti non eft quaerenda voluptas:
de Polignac Ambarum genitrix, ambarum caufa cupido,
Dulcibus illiciis captos ad triftia ducit.
Saepe bitumineis per stagna vaporibus ignes
Accenfi noctu volitant, oculosque videntum
Alliciunt, captus malefuada luce viator,
'It quo flamma vocat, villam ratus; inque paludem
Praecipitans, alta mifer irretitur in ulva.
Hos igitur laqueos fugiens, quo denique damno
Iuftus eris, prudens, caftus, fortisque, piusque?
Tanti ne effe hominem conftat? Vel, fi illa pro-
bari
Non poffent, quae certa voco, quae fomnia dicis ;
Nonne bonum immenfum, purum, immutabile
praefens.
Quaerere pulchrius eft, quam turbida, parva ca
Sectari? Certum fibi finem in rebus agendis
Propofuiffe Deum, cujus de fonte benigno
Nil non fperare eft, quam cafu femper agentem
Fortunam, et caecas atomos hinc inde volantes.
Atque voluptatem fragili fundamine nixam
Adduxit quam hefterna dies, quam craftina tollet?
Durum opus eft, ais. At gratias bona nulla paran
Nonne etiam ipfa tibi venit emta labore voluptas?
Ignotus Deus eft, inquis. Sed nofcere quanti est!
Cujus res agitur, lite hac pendente? Dei ne;
An tua? Si obfcurum eft vitam poft fata futu-
Clarius eft ne tibi penitus nihil esse futurum.
Si liquet, oftendas; etenim vulgata neganti
Hoc incumbit onus; fi non liquet, inde timendum.
Nil metuis; certique loco tibi ftare videtur
Quod dubium eft; fequeris dulces pro luce tenebras.
Nempe placent: placet exitium: nox te illa neca
bit;
Et confanguineus leti fopor ifte profecto est.
Una falus hanc mortiferam turbare quietem
|