some

were quite accidental vikings. It is thus only about 1 of the total number, which can be proved to have come in contact with the western lands before settling in Iceland." Next, as to the prevalence of Gaelic names among this small company, Dr. Bugge has actually given them all in his list, except Kjallakr, Þorgeirr meldun and porkell þjálfi 1). It will be observed that only four (Bekan, Kalman, Kýlan and Kjallakr) have purely Gaelic names; in the case of the others only the 'to-name' is of Gaelic origin. From all this it is obvious that Dr. Bugge's many must not be taken too seriously. It is true that several of these colonists figure largely in Landnámabók, but that has nothing to do with their number. Some of them belonged to families who were prominent in Norway itself, and their experiences in the western lands would naturally make them superior in several ways to others who had come straight from their native country.

There are various other points in Dr. Bugge's article which I might dwell upon, but it is not my purpose here to discuss the subject as a whole. In the foregoing I trust that I have made my own position somewhat clearer, and that I have shown reasons why scholars should not accept all Dr. Bugge's conclusions without examining for themselves. the evidence on which they are based. That during the viking period Northmen and Irish were often brought into close contact with each other cannot for a moment be denied; but whether this contact really had any serious influence on the legends, mythology, poetry, etc., of Scandinavia, is a question that must be settled on its own merits. Irish influence was undoubtedly possible, but what is wanted is evidence that this possibility was ever realised.

1) Even this is doubtful, as there is a variant bjálfi.

W. A. Craigie.

Skilfingar eða Skjöldungar vestan fjalls í Noregi.

Í ættartölum fornkonunga frá "Halfdani gamla" í "Hversu Noregr bygdist" (Fas.2 II. 8) stendur þessi grein: "Skelfir var konungr á Vörs; hans son var Skjöldr, faðir Eireks, föður Alreks, föður Eireks hins málspaka, föður Alreks hins frækna, föður Víkars, föður Vatnars, föður þeirra Imalds 1) ok Eireks, föður Gyđu, er átti Haraldr enn hárfagri; þat heitir Skilfinga-ætt eðr Skjöldunga-ætt". þetta er hin eina ættkvísl frá Hálfdani gamla, sem "Hv. N. b." lætur komast til ríkis vestan fjalls í Noregi. Ættartalan virðist vera sett saman nokkuð af handahófi, og mun það varla eiga vid nein rök að styðjast, að láta Eirík Hörða-konung († 872) vera af ætt Víkars, eđa að setja þá ætt í samband við Eirík málspaka, en þó hafa forn minni vakað fyrir höfundinum, sem sjá má af Hálfs sögu (Fas.2 II. 23), þar sem faðir Víkars konungs er kallaður "Alrekr konungr á Hörðalandı” ("hann átti Signýju, dóttur konungs af Vörs"). Annars er faðir Víkars nefndur "Haraldr konungr á Ögđum” (Gautr. s. III k., Fas. III. 11, sbr. Ldn. vidb.). "Alrekr enn frækni" er talinn meðal ýmissa annara fornkonunga í vísu í Herv. XII. k. (Fas. I) og látinn þar vera Englakonungur (fyrir Egđakonungur eða konungur í Álfheimum??). "Eiríkr hinn málspaki" er talinn Ynglinga-ættar í ættartölum frá Hálfdani gamla í Sn. E. (Skm. 73), en um Skilfinga segir þar (Skm. 74): "Skelfir hét einn herkonungr, ok er hans ætt kölluð Skilfinga ætt; sú kynslóð er í austrvegum". Saxi (V. 205) lætur Eirík málspaka (sem kemst til ríkis í Svíþjóð eftir fall Alreks) vera frá Rennisey vid Rogaland. Sams

1) Hér er eitthvað aflagad og vantar líklega lidi í. Synir Vatnars eru annars nefndir Snjallr og Hjaldr (Ldn. viđb., Fas. II, 25), en "Ímaldr" er ótiðkanlegt nafn. "Gautr. s." kallar son Vikars "Harald" (Fas.' III 18), eins og föður hans, sbr. Yngl. 53 k. um Harald granrauđa, konung á Ögðum.

ARKIV FÖR NORDISK FILOLOGI XIX, NY FÖLJD XV.

konar sagnir virðist höf. "Hv. N. b." hafa haft fyrir sér, þar sem hann lætur "Eirík hinn málspaka” vera af Skilfingaætt og ættmenn hans ráða ríkjum vestan fjalls í Noregi, því að Skilfingar og Ynglingar eru sama ættin, sem sjá má af Yngl. og Beov. (sbr. A. Kock í Sv. hist. Tidskr. 1895, 169. bls); réðu þeir fyrir Svíum og eru kallaðir "austrkonungar" í Ynglingatali, en eignuðust síðan ríki á Upplöndum í Noregi, og þaðan lætur "Hv. N. b." "Skilfinga edr Skjöldunga" komast til ríkis fyrir vestan fjall, og telur meðal nidja Eiríks málspaka Eirík konung á Hörðalandi, er fell fyrir Haraldi hárfagra í Hafrsfirði. Þessi sögn styðst af ýmsu, er nú skal greina.

Í Sv. hist. Tidskr. 1896 hefir E. H. Lind ritað um ættnöfn Noregskonunga (237-254. bls.), og talid líkur til þess, að ýmsar fylkiskonunga-ættir í Noregi sunnanverðum, og sérstaklega ætt Haralds hárfagra, hafi verið kynjaðar frá Danmörku, eda komnar af sama ættstofni og Danakonungar (Skjöldungar), og kemur það að nokkru leyti heim við það sem sögur vorar segja (t. d. um Eirík Agnarsson og Helga hvassa Yngl. 51. k., Hálfd. sv. 5. k., sbr. Fas.1 I. 357), og þótt Hálfdan hvítbeinn Upplendinga-konungur sé talinn Ynglinga-ættar að langfeðgatali, og G. Storm hafi réttilega bent á það, að erfðanöfn geti eins vel verid komin úr móðurætt sem föðurætt (Ark. XV), og að sú sögn Snorra megi vel rétt vera, ad forfeður Haralds hárfagra hafi verið Ynglingar frá Svíþjóð, er mægst hafi við konunga í Noregi (af dönskum ættum 1)), þá benda ættnöfnin samt ótvíræðlega til þess, að ætt Haralds hárfagra hafi líka verið frá Skjöldungum komin, enda láta fornrit vor Harald eiga kyn sitt að rekja bæði til Skjöldunga og fleiri fornkonunga-ætta (sbr. "Hv. N. b." og Skm. 73). Nú má finna ýms dæmi

1) Móðurfaðir Hálfdanar hvítbeins er nefndur "Hálfdan gulltönn", og látinn vera höfðingi í Sóleyjum (Yngl. 46 k.), en nafnið minnir greinilega á Danakonunga ("Hálfdan gamla" og Harald hilditönn).

til þess, að sömu ættnöfn komi fram á 9. öld hjá konungum vestan fjalls í Noregi (sunnanverðum) og hjá Upplendingakonungum. Fyrir norðan Sogn virðast alt önnur og frábrugðin nöfn hafa tíðkast hjá fylkiskonungum: Vémundr, Auðbjörn, Arnviðr, Nökkvi, Húnþjófr, Sölvi, (Grýtingr 1)), Herlaugr, Hrollaugr (Har. hárf. 5-12 k.), en í Sogni og þar fyrir sunnan bregður sumstaðar fyrir hinum dönsku konunganöfnum, eða ættnöfnum, sem tíð eru hjá Danakonungum á víkinga-öldinni, þótt annarleg nöfn sé þar innan um (svo sem Súlki og Kjötvi Har. hárf. 19 k.). Frá þessum fylkjum í suðvesturhluta Noregs eru miklar fornsögur af Hálfi konungi og Víkari og ættmönnum þeirra. Ett Víkars virðist hafa veltst úr konungdómi, áður en sannar sögur hefjast (sbr. vidb. Ldn.) og ætt Hálfs ad eins haldið litlu ríki á Rogalandi (Ldn. II. 19) eđa Hördalandi (Grett. 2), og er þó sá af nidjum Hálfs, er konungsnafn bar um 870 -80 (Geirmundr heljarskinn), kominn vestur um haf fyrir Hafrsfjarðarorustu (872). En um þær mundir er konungur á Hörðalandi nefndur Eiríkr, sem er fornt ættnafn Ynglinga (Skilfinga) og kemur líka fyrir hjá Danakonungum á 9. öld (Yngl. 23. k., H. hárf. 21. k.), og löngu áður en Haraldr hárfagri hefst til ríkis, er konungur í Sogni nefndur "Haraldr gullskeggr" (Hálfd. sv. 3. k.). Nú er Haraldr eitt af nöfnum þeim, er tíðkast hafa hjá Danakonungum á 9. öld, og viðurnefnið "gullskeggr" bendir sömuleiðis til Skjöldunga 2), sem munu hafa verið taldir nákomnir Heimdalli (Gullintanna, eiganda Gulltopps), eins og Gísli Brynjúlfsson hefir tekid fram (N. Fél. XIII. 144. bls). Dóttir þessa konungs

1) Nafn þetta er líklega leitt af bæjarnafninu "Grjót(ar)”, og vafi á tilveru konungs þessa, enda alt óljóst um innlenda konunga í Þrándheimi fyrir daga Haralds.

2) það er sagt um Harald hilditönn, að gullslitur hafi verið á tönnum hans (Sögubrot 1 k.); ætti þá "hilditönn” að vera sömu merkingar og "gulltönn", og bendir það á goðsagnasamband milli gullsins og Hildinga (ættar Haralds granrauđa, Skm. 78).

er nefnd Ragnhildr, og vísar það nafn líka til ættar Danakonunga (sbr. Ark. XI. 361. A. n. O. 1900. 302 bls). Og þegar þess er gætt, að Hálfdan svarti mægist við Harald konung gullskegg, þá styrkir það heldur þá tilgátu, að þeir hafi skyldir verið, og Haraldr gullskeggr verið af ætt Upplendinga konunga, en þeir hafa staðið í nánasta sambandi vid Danakonunga, er yfirráð höfðu yfir Vestfold (Einhard: Ann. 813), og að öllum líkindum verið sömu ættar (Sv. hist. Tidskr. 1896. 249. bls.).

Eftir Yngl. (og Íslb.) hefir "Hálfdan hvítbeinn Upplendingakonungr" verið kominn frá Ynglingum að langfeðgatali, dóttursonur "Hálfdanar gulltannar" og tengdasonur Eysteins ríka Upplendingakonungs (af Skjöldunga- og Skilfinga-ætt?), og eru nafngreindir 2 synir hans: Eysteinn og Guðröðr. Frá Eysteini var Hálfdan svarti kominn að langfeðgatali, en frá Guðröði þeir Ólafr hvíti og Ívarr, herkonungar fyrir vestan haf (í Dyflinni). það hafa að eins verið óljósar sögur um nidja Gudrödar og forfeður Ólafs hvíta 1), og er þess hvergi getið, hvar þeir áttu ríki, en ekkert er á móti því að hugsa sér, að þeir hafi eignast ríki vestan fjalls í Noregi, svo sem í Sogni, á Hörðalandi eđa Rogalandi, og farið þaðan í vesturvíking, enda styrkist það af þeirri frásögn írskra árbóka, að Ólafr hvíti hafi farid heim til ættjarðar sinnar 871 2), til að veita föður sínum lið gegn óvinum hans, því að þetta sýnist eiga vid orustuna í Hafrsfirði, þar sem Hörðar og Rygir o. fl. börðust gegn ofríki Haralds hárfagra. Að vísu er Ólafs ekki getið við þá orustu í sögum vorum, enda má líklegt telja, að hann hafi aldrei komist austur til Noregs,

1) Ari fróði nefnir son Guðröðar Ólaf, föður Helga, föður Ingjalds, föður Ólafs hvíta, en írsk samtíðarrit telja ættina nokkuð öðruvísi, en kalla þó langafaföður Ólafs Guðröð, eins og Ari. Líkindi eru til þess, að nöfnin Ingjaldr og Helgi sé komin inn í langfeðgatalið hjá Ara fyrir gleymsku og missagnir (sbr. ritgjörð mína í Tím. Bmf. XI. 26-29. bls.).

2) Steenstrup: Norm. II. 139; Schück: Sv. hist. Tidskr. 1895: 74 bls; sbr. Storm: Krit. Bidr. I. 70; Skene: Chron. Pict. (8 bls.).