HORATI ARTIS POETICAE VV. 1-16.

desinat in piscem mulier formosa superne:
spectatum admissi risum teneatis, amici?
credite, Pisones, isti tabulae fore librum
persimilem, cuius, uelut aegris somnia, uanae
fingentur species, ut nec pes nec caput uni
reddatur formae. pictoribus atque poetis
quidlibet audendi semper fuit aequa potestas'.

285

scimus, et hanc ueniam petimusque damusque uicissim;
sed non ut placidis coeant inmitia, non ut
serpentes auibus geminentur, tigribus agni.
inceptis grauibus plerumque et magna professis
purpureus, late qui splendeat, unus et alter
adsuitur pannus, cum lucus et ara Dianae

5

10

15

4 T: adnotationes supra Lucanum [ed. Endl.] VIIII 317: facie(m) formosa superne S: Ou. met. IIII 727: desinit in piscem (in exord. hexam.) 5 S: Apuleius de magia c. 7 init. H.: uidi...risum quosdam tenentis 7 sq. S: Pers. 3, 83: aegroti ueteris meditantes somnia || Cels. III 18 p. 98, 21 Dar.: cum aeger, quamuis adhuc sapiat, tamen quasdam uanas imagines accipit 9 sq. pictoribus-potestas' T: Venant. Fortun. V 6, 7 p. 113 L. praemisso: uenit in mentem' | floril. Nostrad. S: Lucian. ὑπὲρ τῶν εἰκόνων c. 18: παλαιὸς οὗτος ὁ λόγος, ἀνευθύνους εἶναι καὶ ποιητὰς zai reapéas | Diphilus ap. Athen. VI 223, 7 (II 549 K.): os of roaradoi φασιν, οἷς ἐξουσία ἐστὶν λέγειν ἅπαντα καὶ ποιεῖν μόνοις 10 S: Iuu. 4, 71. Prud. c. Symm. Il 415. Prosper epigr. 105, 7. inscript. christ. ed. de Rossi II p. 145 (7, 1): aequa potestas (in clausula) 11 'ueniam' et 13 'geminentur : fragm. gramm. Bobiens. VII p. 542 K. S: Lucan. VIIII 572: 'scimus et' in exordio hexam. || Manil. II 689 (686): ipsis dant fines astris capiuntque uicissim || Prosper epigr. 100, 7 sq.: quam (ueniam). . . uicissim omnibus in causis et damus et petimus 14 S: Ou. fast. V 351: non est de tetricis, non est de magna professis 15 sq. purpureus-pannus' T: Seru. ad Aen. X 653. floril. Nostrad. Philoxenus (prodrom. corp. glossar. p. 149 L.) || cf. Apollin. Sidon. epist. post c. 22: ut lyricus Flaccus in artis poeticae uolumine praecipit, multis isdemque purpureis locorum communium pannis semel inchoatas materias decenter extendit 16 S: Sil. It. IIII 368 sq.: at non dabat ultra Clotho dura lacus aram que videre Dianae | Baeda expos. in Marci euang. c. 2: tanquam uetera uestimenta . quibus inconuenienter nouus pannus assuitur

Q=BCFMR T y d′ (d z) X′ (2 l) vлоmuν 4 supernae B CM81 5 missi BC admissi FM Ty d'л2 σ u v Рseudacr. ammissi R2 л1 m ammisi R1 6 pisonis F

e

Τρr. δ' 1 π 41 pissonis 2 7 cui a uelud Mu aegri CFMT2 δ' λ' νπσm egri yuvp.ras. agri T1 aegri/// R aegris B Pseudacr. egris v a. ras. cum μ () sonnia u 8 Fingenter 81 Funguntur B Finguntur y corr. v uar. tract. Vind. Fingentur cett. speties yuz 9 forme y 10 Quodlibet л1 Ррh. Quidlibet cett. flor. Nostr. Quaelibet Venantius Fortunatus audiendi B Porph. cod. U 12 S, C inmitia CFRTS' v m Imitia B inmicia M corr.

e

immitia γλ' π συ immicia v inimicia M pr. 13 auidus R pr. geminantur

16 Adsuitur BCFR

M tygribus FΤδ' πη acni B 15 Purpereus 81
S'l'v Pph. assuitur MTyλ corr. лom u v Рseudacr. flor. Nostr. diane y

et properantis aquae per amoenos ambitus agros aut flumen Rhenum aut pluuius describitur arcus; sed nunc non erat his locus. et fortasse cupressum 20 scis simulare: quid hoc, si fractis enatat expes nauibus, aere dato qui pingitur? amphora coepit institui: currente rota cur urceus exit?

denique sit *quiduis simplex dumtaxat et unum.
maxima pars uatum, pater et iuuenes patre digni,
25 decipimur specie recti: breuis esse laboro,
obscurus fio; sectantem leuia nerui

deficiunt animique; professus grandia turget;
serpit humi tutus nimium timidusque procellae;
qui uariare cupit rem, prodigialiter *una

18 T: Porph. ad carm. IIII 4, 38 19-22 T: flor. Nostr. (om. 'sipingitur') 20 sq. S: Pers. 1, 89 sq.: cantas, cum fracta te in trabe pictum ex umero portes? 20 'expes' T: fragm. gramm. Bobiens. VII p. 542 K. 21 sq. amphora-exit' T: Hieronym. ep. ad Marcellam 27, 3. floril. Paris. 8069. floril. Cusanum C 14 || cf. Apollin. Sidon. epist. VIIII 16, 4: secundum regulas Flacci, ubi amphora coepit institui, urceus potius exisse uideatur || Hieronym. ep. ad Laetam 3: paene lapsus sum ad aliam materiam et currente rota, dum urceum facere cogito, amphoram finxit manus 22 S: Apollin. Sidon. carm. 5, 295: currente rota' eadem uersus sede; item Venant. Fortun. VIII 1, 15 23 S: carm. de prouid. 901: denique si quidquid' in exord. hexam. || Prud. contra Symm. II 854: altera (pars) multifida est, at simplex altera et una 25-31 T: floril. Nostrad. 25 S: Calpurn. 4, 64. Mart. XII 94, 7: 'esse laboras' in clausula | Prosper epigr. 11, 3: esse laborant 25 sq. breuis-fio' S: Quintil. inst. VIIII 3, 65 || idem VIII 3, 82: hoc (sc. Boazvλoyíav) male imitantes sequitur obscuritas || Auson. epist. 19 post u. 10 (p. 180 Sch.): iucundissimum poema. . . in epitomen coegisti tanta elegantia, solus ut mihi uideare assecutus, quod contra rerum naturam est, breuitas ut obscura non esset || Augustin. tract. in euang. Ioh. CXVIII 3: etiam hic breuitas obscuritatem facit

BCFMR Ty S′ (8 z) X′ (2 l) v л ο m u v 17 et] Aut o
At M rhenum B CR Ty &

18 aut] Et R1

lare B

amenos u 2 vo Pph. Porph. ad c.

IIII 4, 38 Pseudacr. rhenum m renum FM 21 л rheni u reni v aut fluuius F1 R2 T pr. d'1 '1 л σ m v Рorрh. ad carm. IIII 4, 38 aut pluuius F2 R1 T2 λ'2 22 cett. 19 ñ nc B nec non flor. Nostr. 20 simisimulare cett. Pph. flor. Nostr. quid] qd c expes BCM 81 2 exspes R T2 y 82 v m u corr. v expers F T1 ut uid. λ uar. лl z 21 pinguitur y anfora Pph. flor. Cus. cepit mu v cepit F M 23 sit om. B quid uis y corr. quod uis B C F My λ v o uv quoduis RT8лz q₫ uis (lin. ab alt. m.) m; uid. Epileg. duntaxat B dumtaxat uel dum taxat cett.

σ u pr.

delphinum siluis adpingit, fluctibus aprum.
in uitium ducit culpae fuga, si caret arte.
Aemilium circa ludum faber imus et unguis
exprimet et mollis imitabitur aere capillos,
infelix operis summa, quia ponere totum
nesciet: hunc ego me, siquid componere curem,
non magis esse uelim, quam naso uiuere prauo,
spectandum nigris oculis nigroque capillo.

sumite materiam uestris, qui scribitis, aequam
uiribus et uersate diu, quid ferre recusent,
quid ualeant umeri. cui lecta potenter erit res,
nec facundia deseret hunc nec lucidus ordo.

30

85

30 S: Ou. met. I 302: siluas que tenent delphines || Rufinus anthol. Pal. V 19, 5: βοσκήσει δελφίνας ὁ δενδροκόμης 'Ερύμανθος || Archiloch. fr. 74 Bergk: μηδεὶς ἔθ' ὑμῶν εἰσορῶν θαυμαζέτω, μηδ' ὅταν δελφῖσι θῆρες ἀνταμείψωνται νομὸν ἐνάλιον καί σφιν θαλάσσης ἠχέεντα κύματα φίλτερ ἠπείρου γένηται· τοῖσι δ ̓ ἡδὺ ἦν ὄρος || Lycophr. Alex. 83 sqq.: φηγὸν δὲ καὶ δρύκαρπα καὶ γλυκὺν βότρυν φάλλαι τε καὶ δελφίνες . . . φέρβοντο κτλ. || Claudian. in Eutrop. I 355: assuetum (al. aduectum) siluis delphin a uidebo 32 Aemilium ludum' et 35 'hunc' T: fragm. gramm. Bobiens. VII 543 Keil 38-41 T: floril. Nostrad. 38 sq. T: tractat. Vindobonensis ad u. 189: dixit superius, ut quisquis sumat materiam suis uiribus aequam || idem ad u. 309: dixit enim superius: sumite materiam etc. S: Plat. Phaedr. p. 277 Β: πρὶν ἄν τις τό τε ἀληθὲς ἑκάστων εἰδῇ περὶ ὧν λέγει ἢ γράφει, κατ' αὐτό τε πᾶν ὁρίζεσθαι δυνατὸς γένηται περί τε ψυχῆς φύσεως διιδὼν κτλ. 38 T: pro materia materies dicit, nam materies est ligni, materia rationis: gloss. m ad h. u. 39 sq. S: Auson. lud. sept. sap. 140 sq. p. 176 P.: labor molestus iste fructi est optimi, quid ferre possis, quidue non, dinoscere. 39 S: Tibull. III 4, 73; Mart. X 10, 7: ferre recusas' in clausula 40-70 cf. u. 234 et Cic. de or. III 37, 149: est quidam ornatus orationis, qui ex singulis uerbis est; 2 BC FMR Ty 8′ (8 z) 2'′ (2 l) v ñ o m u v 30 Delfinu Fov Delfianu B adpingit FR y d′ X′ v л v tract. Vind. appingit CMTom uflor. Nostr. appingit B 31 Inuicium MTov In uitum y culpę ducit u y ducit culpae cett. cons.flor. Nostr. 32 Aemeliū C Aemi//lium 2 Emilium Mimus & imus cett. Pph. Porph. Pseudacr.tract. Vind.; speciosam coniecturam 'unus' pro 'imus' hodie non recipiendam putauerim: librarius ab extrema porta Trigemina' extat apud

=

i

V

Orell. inscr. II nr. 4210 unguis BR1 у1л unges M ungues cett. u.33 om. Ti aut pr., add. alt. m. in marg. 33 Exprimit MT mollis B C M R1 71 8' 2' л molles FR2 34 suma 81 quia] q B 35 Nescit B Nesc& C Nesciat opr. hunc

Ty2 vom u v
Nesciet cett.

curę B

prauo cett.

λ egomet Fa. ras. MT8'1 v conponere Flv u componere cett. 36 p//rauo 2 prauo 8 praue R prauo l paruo 21 δι πυ καν. torto Sw I gloss. pro interpret. Pseudacr. ad u. 34 37 nigroue 40 Qquid 8 umeri R deserit M T pr. v o flor.

BC nigroque cett. 38 materiam] Ia mr B humeri 8 humeri cett. flor. Nostr. 41 facunda B

Nostr.

deseret cett. licid 81

46

16

45

ordinis haec uirtus erit et uenus, aut ego fallor,
ut iam nunc dicat, iam nunc debentia dici,
pleraque differat et praesens in tempus omittat.

in uerbis etiam tenuis cautusque serendis
hoc amet, hoc spernat promissi carminis auctor.
dixeris egregie, notum si callida uerbum
reddiderit iunctura nouom. si forte *necessest,
indiciis monstrare recentibus abdita rerum,

50 fingere cinctutis non exaudita Cethegis

continget dabiturque licentia sumpta pudenter.
et noua fictaque nuper habebunt uerba fidem, si
Graeco fonte cadent parce detorta. quid autem
Caecilio Plautoque dabit Romanus ademptum

alius, qui ex continuatis coniunctisque constat. ergo utemur uerbis aut iis,
quae propria sunt et certa quasi uocabula rerum, paene una nata cum rebus
ipsis, aut iis, quae transferuntur et quasi alieno in loco conlocantur,
aut iis, quae nouamus et facimus ipsi 42 ordinis-uenus' T: Porphyr.
ad c. I 30, 7 'uenus' T: fragm. gramm. Bobiens. VII 543 Keil
43 sq.
T: Seru. ad Aen. prooem.
45 sq. cf. Cic. orat. 24, 81: ille tenuis [orator],
modo sit elegans, nec in faciendis uerbis erit audax et in transferendis
uerecundus et parcus in priscis || idem de orat. III 43, 170 45 T: Seru.
ad ge. II 475 et ad Aen. IIII 412 et 415 47-51 T: floril. Nostrad.
47 sq. dixeris-nouum' T: Priscian. inst. XVIII 12, 101. historia ponti-
ficalis 12 [mon. Germ. SS. XX 526] S: Pers. 5, 14: uerba togae sequeris,
iunctura callidus acri || Dionys. Halic. de comp. 3 extr.: oùx έv tự xállɛi
τῶν ὀνομάτων ἡ πειθὼ τῆς ἑρμηνείας ἐστίν, ἀλλ' ἐν συζυγίᾳ 50 T: schol.
Lucan. II 543. gloss. Mai class. auct. VIII 130 'cinctutis' T: fragm. gramm.
Bobiens. VII 543 Keil 52 sq. et-detorta' T: Seruius uolgatus ad Aen.
VI 34 54 cf. Cic. de fin. III 4, 15: si Zenoni licuit, cum rem aliquam
inuenisset inusitatam, inauditum quoque ei rei nomen imponere, cur non
liceat Catoni...?

Ω

=

BCFMRT y S′ (8 z) 2′ (2. 1) v л ο m u v 42 Ordines y pr. hec M et om. 81 aut MRTY 8 р. гas. v л σ m z2 Pph. Pseudacr. Haut Cyv

δ

d h
au 2 aud ut uid.

dici] dī dicit B

haud B 81 q u zi
interpretatione uide Feam
mv z tempore 82, 81 recte
ponunt 45 spernet BC
egregiæ T

43 ut] Aut F1 T1 8'1 21 1 de ł que

44 Pleraq, B presens yol u. 45 (hoc amet etc.) ante u. 46 (in uerbis etc.) spernat cett. Pseudacr. 47 Dixerit B egreie C

necesse e ê o necesse est cett. Pph. addita M1 rerum B C cum νπσηυυζ () tract. Vind. 50 cin51 prudenter 81 v1 v 52 nota M Greco cett. cadant C2 M1 y 82 v

48 necesse om. est al 49 Inditiis o u monstrare] forma (re) aliis flor. Nostr. rerum et FM R Τ γδ λ' tutis λ cinctatis m pr. u non] nos B finctaque R 53 Graeco Bo Pph. Porph.

Vergilio Varioque? ego cur, adquirere pauca
si possum, inuideor, cum lingua Catonis et Enni
sermonem patrium ditauerit et noua rerum
nomina protulerit? licuit semperque licebit
signatum praesente nota producere nomen.
ut siluae foliis pronos mutantur in annos,
prima cadunt: ita uerborum uetus interit aetas,
et iuuenum ritu florent modo nata uigentque.
debemur morti nos nostraque: siue receptus
terra Neptunus classes Aquilonibus arcet,
regis opus, sterilisue diu palus aptaque remis

55

60

65

56 'inuideor'

55 sq. ego-inuideor' T: Priscian. inst. XVIII 18, 138 T: Pseudaugustinus grammat. V p. 512 Keil | ut in arte poetica: inuideor (p)vovovuai' schol. T' a b V epist. I 5, 21 58-63 'licuit-nostraque' T: floril. Nostrad. 60-62 T: Diomedes p. 400 K. Valerius... Horatium dixisse ait: ut siluae flores pronos mutantur in annos et prima cadunt, ita uerborum uetus interit aetas, et noua iuuenum ritu florent modo nata uigentque et rel.' excerpta ex comm. in Donat. V p. 326 K. 60 sq. S: Hieronym. praef. ad II. libr. Osee [Vallars. VI p. 54]: postquam autem reuersa fuerit terra in terram suam et tam nos qui scribimus, quam eos qui de nobis iudicant, pallida mors [Hor. c. I 4, 13] subtraxerit et alia uenerit generatio primisque foliis uirens silua succreuerit, tunc sine nominum dignitate sola iudicantur ingenia 60 S: Hom. Il. VI 146: оiŋлεo púllwv γενεή, τοίη δὲ καὶ ἀνδρῶν || Mimn. eleg. 2, 1 sqq. Bgk. : ἡμεῖς δ ̓ οἷά τε φύλλα φύει πολυανθέος ὥρη ἔαρος τοῖς ἴκελοι πήχυιον ἐπὶ χρόνον ἄνθεσιν ἥβης τερπόμεθα || pronos in annos] cf. лεorεlhouέvov Eviavτov (Hom. II. II 551) 62 cf. Terent. Scaur. apud Gainfredum p. 19 [Mai class. auct. V p. 150]: postrema aetas mundi ut disciplinam pristini saeculi, ita et sermonem fastidire coepit et noua parere uerba, quae iuuenum ritu florent et uigent 63-65 T: Prisc. inst. VI 16, 83 63 'debemur-nostraque' T: Seru, ad Aen. VIIII 95. floril. Paris. 8818 a S: Simonid. p. 178 Schn.: vaváta távtes opɛikóμɛva || Ou. met. X 32: omnia debemur uobis (sc. Manibus) 63 sq. 'receptus-arcet' T : Quintil. inst. VIII 6, 23 65 regis opus] S: Ou. fast. VI 259: 'regis opus' in exord. hexam. || Auson. Mos. Ω BCFMRT y d′ (8 z) 2′ (2 l) v ñ o m u v 55 Vergilio R1 y Vigilio C Virgilio cett. uario B C M а. ras. Rу л а. ras. Pseudacr. uaro adquirere B CFR у d' ' v лu v Pph. Priscian. acquirere M T m cum f Pseudacr. ac quirere o 56 possum 2 Pph. Pseudacr. Priscian. ennii FX л2 m u hennij d′ 57 & noua d 58 pretulerity protulerit cett.

cett.

=

e

59 presente

foliis silue

u v z presenta R 60 silue folis B folia in siluis Diomedes flor. Nostr. siluae flores Valerius motantur C imitantur u mutantur cett.

V

uiduantur μ 62 rite M nota M81
Scaurus flor. Nostr. uirent μ uar.
Pph. Pseudacr. tract. Vind. flor. Paris.
Debemus B Prisciani codd. plerique
65 sterilisue Tv л σ2 m v Pph.

ingentque R uigentque cett. Terent. 63 Debemur CFMRY & λ v π o m u v 8818a et Nostr. Prisciani cod. optimus Seruii cod. Reginensis Debemus T sterelisue y sterelisue R sterilis

que B C F 2 01 ut uid. u Priscianus Seruius Honoratus Seruius sterilis M sterelisq. l diu palus 2 Pph. Seruii Priscianus diu supra u. scriptum est in T palus diu I. M. Gesner

HORATIVS II. ed. 2.

19