Matutine pater, seu Jane libentius audis,
Unde homines operum primos vitaeque labores
Instituunt, sic dis placitum, tu carminis esto
Principium. Romae sponsorem me rapis. Eja,
Ne prior officio quisquam respondeat, urge.
Sive Aquilo radit terras seu bruma nivalem
Interiore diem gyro trahit, ire necesse est.
Postmodo, quod mi obsit clare certumque locuto,
Luctandum in turba et facienda injuria tardis.
“Quid vis, insane, et quas res agis?" improbus urget
Iratis precibus; "tu pulses omne quod obstat,
Ad Maecenatem memori si mente recurras?"
Hoc juvat et melli est; non mentiar. At simul atras
Ventum est Esquilias aliena negotia centum
Per caput et circa saliunt latus. "Ante secundam
Roscius orabat sibi adesses ad Puteal cras."

"De re communi scribae magna atque nova te

Orabant hodie meminisses, Quinte, reverti."

Imprimat his cura Maecenas signa tabellis."

Dixeris, "Experiar:" "Si vis, potes," addit et instat.
Septimus octavo propior jam fugerit annus

Ex quo

Maecenas me coepit habere suorum

In numero; dumtaxat ad hoc, quem tollere rheda
Vellet iter faciens et cui concredere nugas

20

30

40

Hoc genus: "Hora quota est? Thrax est Gallina Syro par? Matutina parum cautos jam frigora mordent;"

Et quae rimosa bene deponuntur in aure.

Per totum hoc tempus subjectior in diem et horam
Invidiae noster. Ludos spectaverat una,

Luserat in Campo: Fortunae filius! omnes.
Frigidus a Rostris manat per compita rumor:
Quicunque obvius est me consulit: "O bone, nam te
Scire deos quoniam propius contingis oportet;
Numquid de Dacis audisti?" "Nil equidem." "Ut tu
Semper eris derisor!" "At omnes di exagitent me
Si quidquam." "Quid, militibus promissa Triquetra
Praedia Caesar an est Itala tellure daturus?"

50

Jurantem me scire nihil mirantur ut unum
Scilicet egregii mortalem altique silenti.
Perditur haec inter misero lux non sine votis:

O rus, quando ego te adspiciam? quandoque licebit
Nunc veterum libris, nunc somno et inertibus horis
Ducere sollicitae jucunda oblivia vitae ?

O quando faba Pythagorae cognata simulque
Uncta satis pingui ponentur oluscula lardo?
O noctes coenaeque deum! quibus ipse meique
Ante Larem proprium vescor vernasque procaces
Pasco libatis dapibus. Prout cuique libido est
Siccat inaequales calices conviva, solutus
Legibus insanis, seu quis capit acria fortis
Pocula seu modicis uvescit laetius. Ergo

Sermo oritur, non de villis domibusve alienis,

Nec male necne Lepos saltet; sed quod magis ad nos
Pertinet et nescire malum est agitamus: utrumne
Divitiis homines an sint virtute beati;

Quidve ad amicitias, usus rectumne, trahat nos;
Et quae sit natura boni summumque quid ejus.
Cervius haec inter vicinus garrit aniles
Ex re fabellas. Si quis nam laudat Arelli
Sollicitas ignarus opes, sic incipit: “Olim
Rusticus urbanum murem mus paupere fertur
Accepisse cavo, veterem vetus hospes amicum,
Asper et attentus quaesitis, ut tamen artum
Solveret hospitiis animum. Quid multa? neque ille
Sepositi ciceris nec longae invidit avenae,
Aridum et ore ferens acinum semesaque lardi
Frusta dedit, cupiens varia fastidia coena
Vincere tangentis male singula dente superbo;

Cum pater ipse domus palea porrectus in horna
Esset ador loliumque, dapis meliora relinquens.
Tandem urbanus ad hunc: 'Quid te juvat,' inquit, 'amice,
Praerupti nemoris patientem vivere dorso?

Vis tu homines urbemque feris praeponere silvis ?
Carpe viam, mihi crede, comes; terrestria quando

91

Mortales animas vivunt sortita, neque ulla est
Aut magno aut parvo
leti fuga: quo, bone, circa,
Dum licet in rebus jucundis vive beatus;
Vive memor quam sis aevi brevis.' Haec ubi dicta
Agrestem pepulere domo levis exsilit; inde
Ambo propositum peragunt iter, urbis aventes
Moenia nocturni subrepere. Jamque tenebat
Nox medium caeli spatium cum ponit uterque
In locuplete domo vestigia, rubro ubi cocco
Tincta super lectos canderet vestis eburnos,
Multaque de magna superessent fercula coena,
Quae procul exstructis inerant hesterna canistris.
Ergo ubi purpurea porrectum in veste locavit
Agrestem, veluti succinctus cursitat hospes
Continuatque dapes nec non verniliter ipsis
Fungitur officiis, praelambens omne quod affert.
Ille cubans gaudet mutata sorte bonisque
Rebus agit laetum convivam, cum subito ingens
Valvarum strepitus lectis excussit utrumque.
Currere per totum pavidi conclave, magisque
Exanimes trepidare simul domus alta Molossis
Personuit canibus. Tum rusticus: 'Haud mihi vita
Est opus hac,' ait, 'et valeas; me silva cavusque
Tutus ab insidiis tenui solabitur ervo.""

100

110

VII.

"JAMDUDUM ausculto et cupiens tibi dicere servus
Pauca reformido." "Davusne?" "Ita, Davus, amicum
Mancipium domino et frugi quod sit satis, hoc est,
Ut vitale putes." “Age, libertate Decembri,
Quando ita majores voluerunt, utere; narra."
"Pars hominum vitiis gaudet constanter et urget
Propositum; pars multa natat, modo recta capessens,
Interdum pravis obnoxia. Saepe notatus
Cum tribus annellis, modo laeva Priscus inani,

Vixit inaequalis, clavum ut mutaret in horas,
Aedibus ex magnis subito se conderet, unde
Mundior exiret vix libertinus honeste;

Jam moechus Romae, jam mallet doctus Athenis
Vivere, Vertumnis, quotquot sunt, natus iniquis.
Scurra Volanerius, postquam illi justa cheragra
Contudit articulos, qui pro se tolleret atque
Mitteret in phimum talos, mercede diurna
Conductum pavit; quanto constantior isdem
In vitiis, tanto levius miser ac prior illo,
Qui jam contento, jam laxo fune laborat."

10

20

"Non dices hodie, quorsum haec tam putida tendant, Furcifer?" "Ad te, inquam." "Quo pacto, pessime?" "Laudas

Fortunam et mores antiquae plebis, et idem

Si quis ad illa deus subito te agat usque recuses,
Aut quia non sentis quod clamas rectius esse,
Aut quia non firmus rectum defendis, et haeres
Nequicquam coeno cupiens evellere plantam.
Romae rus optas, absentem rusticus urbem
Tollis ad astra levis. Si nusquam es forte vocatus
Ad coenam laudas securum olus ac, velut usquam
Vinctus eas, ita te felicem dicis amasque
Quod nusquam tibi sit potandum. Jusserit ad se
Maecenas serum sub lumina prima venire

6

Convivam: Nemon oleum fert ocius? Ecquis
Audit?' cum magno blateras clamore fugisque.
Mulvius et scurrae tibi non referenda precati
Discedunt. Etenim fateor me, dixerit ille,
Duci ventre levem, nasum nidore supinor,
Imbecillus, iners, si quid vis adde popino.
Tu, cum sis quod ego et fortassis nequior, ultro
Insectere velut melior verbisque decoris
Obvolvas vitium? Quid, si me stultior ipso
Quingentis empto drachmis deprenderis? Aufer
Me vultu terrere; manum stomachumque teneto,
Dum quae Crispini docuit me janitor edo.

330

40

Te conjux aliena capit, meretricula Davum:
Peccat uter nostrum cruce dignius? Acris ubi me
Natura intendit, sub clara nuda lucerna
Quaecunque excepit turgentis verbera caudae,
Clunibus aut agitavit equum lasciva supinum,
Dimittit neque famosum neque sollicitum ne
Ditior aut formae melioris meiat eodem.
Tu cum projectis insignibus, annulo equestri
Romanoque habitu, prodis ex judice Dama
Turpis, odoratum caput obscurante lacerna,
Non es quod simulas? Metuens induceris atque
Altercante libidinibus tremis ossa pavore.
Quid refert uri, virgis ferroque necari
Auctoratus eas, an turpi clausus in arca,
Quo te demisit peccati conscia herilis,

Contractum genibus tangas caput? Estne marito
Matronae peccantis in ambo justa potestas?
In corruptorem vel justior. Illa tamen se
Non habitu mutatve loco, peccatve superne.
Cum te formidet mulier neque credat amanti,
Ibis sub furcam prudens dominoque furenti

Committes rem omnem et vitam et cum corpore famam.
Evasti, credo metues doctusque cavebis:

Quaeres quando iterum paveas iterumque perire
Possis, o toties servus! Quae bellua ruptis,
Cum semel effugit, reddit se prava catenis?

Non sum moechus, ais. Neque ego hercule fur ubi vasa
Praetereo sapiens argentea: tolle periclum,
Jam vaga prosiliet frenis natura remotis.

Tune mihi dominus, rerum imperiis hominumque
Tot tantisque minor, quem ter vindicta quaterque
Imposita haud unquam misera formidine privet?
Adde super dictis quod non levius valeat: nam
Sive vicarius est qui servo paret, uti mos

Vester ait, seu conservus; tibi quid sum ego? Nempe
Tu mihi qui imperitas alii servis miser atque
Duceris ut nervis alienis mobile lignum.

50

60

70

81