ALBII TIBULLI ELEGIARUM LIBER TERTIUS. ELEGIA I. MARTIS Romani festæ venere Kalendæ ; Exoriens nostris hinc fuit annus avis. Kalenda celebres Romani Martis advenerunt, unde nostris quondam majoribus 'Adhuc Tibullus suos ipsos amores cecinit. Nunc progreditur ad celebrandos aliorum sive veros sive fictos amores, Lygdami et Neæræ libro tertio, Cerinthi et Sulpiciæ libro quarto.' Huschk. Librum tertium Lygdamo Vossius, quartum Sulpiciæ aliisque auctoribus tribuit Heynius. In Guelf. 2. ascriptum est, Hic liber est de amoribus Lygdami et Nearæ. Etenim Tibullus amavit solam Deliam et Nemesin: quod Ovidius ostendit. In cod. Lips. Ad Neæram suam: ed. pr. maj. Ad Neæram amasiam suam Liber 111. Sed notabilis est observatio V. D. ad marg. Vicent. in Bibliotheca Gotting. Hic liber inscriptus videtur Lygdami nomine, qui amabat Neæram. Alioquin Tibulli solas duas, Deliam et Nemesim, agnoscit Ovidius.' Nempe putavit V. D. librum Tibulli tertium Lygdami nomine inscriptum fuisse ad eum fere modum, quo liber Propertii primus putatur Cynthia. Huschk. conj. inscriptum fuisse Epistolæ; nam hic Epistolæ scribuntur ad Neæram, ad Familiares. Conjecturam suam confirmant notationes quædam cod. Par. Elegiæ libri tertii sextæ, id est, ultimæ, cui in hoc cod. annectitur Carmen libri quarti XII. Ne tibi sim, mea lux, &c. hæc addita est Nota: 'Repetuntur hi tres versus (hæc tria disticha) infra in fine libri, Epistola: Estne tibi, in fine Epistolæ.' Nimirum in fine Epistolæ' propterea, quod hic etiam cod. Carmen XII. annexum exhibet Carmini XI. Jam huic Carmini XII. hæc ascripta sunt verba: Habentur hi tres versus supra eodem libro circha medium Epistola : Si mihi dificile est, in fine Epistolæ.' Nempe eodem libro' scripsit Grammaticus, quia liber III. et IV. unum in hoc cod. constituunt librum, ut verba 'circha medium' sumenda sint pro, circa medium librum tertium. Medium antem circiter locum universæ hujus farraginis obtinet Elegia libri, quem nos dicimus, tertii sexta, a cujus versu 33. Si mihi (Hei mihi) difficile est, &c. nova vel separata incipit in hoc cod. Elegia, quam Grammaticus vicissim Epistolam appellat. In Exc. Perr. Hic liber inscriptus videtur Ligdami nomine, qui Neeram amabat. Nam et Ovidius Amicas Tibulli duas agnoscit, Deliam et Nemesin.-1 Kalendæ ed. pr. min. cum Par. Calenda ed. pr. maj. cum cod. Lips. Vide Quintil. 1. 4. 9. 1. 7. 10. et Diomedem p. 417. ed. Putsch.-2 Om Et vaga nunc certa discurrunt undique pompa Seu mea, seu fallor, cara Neæra tamen. 5 annus incepit. Jam vero dona vaga hinc inde solenni ritu concursant per vicos et domos civitatis. O Pierides, docete quonam munere debeat a me honerari Neæra, quæ sive mea est, sive decipior, nihilominus est mihi vere dilecta. Mulieres pul nes Beroll. Par. Broukh. 1. 2. 3. Witt. 2. et plurimi alii cum edd. pr. maj. min. Bartol. Venet. 2. Brix. Rheg. Vicent. Venett. 1491. 1493. &c. hic fuit, quod Vulp. retinuit in ed. 1749. hic sinit cod. Lips. sic fuit Witt. 1. hinc fuit reposuit e suo libro, quicum consentiunt duo Voss. Ask. Monac. et Bern. -3 Ut vaga Guelff. 1.4. et ed. Rom. quod recepit H. Voss. tanquam vividius, improbantibus Huschk. et Bach: certa...pompa displicet Lachmanno ad Propert. p. 164. reponenti crebra, quod occupavit Mitscherlichius in Tent. Crit. p. 12. non certæ d. u. pompa Dat. non certe d. u. pompa Berol. 3. nunc certe d. u. pompa Berol. 1. et a m. sec. certa d. u. pompa: Angl. 2. habet tecta pro certa.-6 Scit mea Berol. 2. falor cod. Lips. Heinsius seu falso, locum ita NOTE 1 Martis Romani Kalendæ] In more fuit olim positum apud Romanos, ut Kalendis Martiis ad invicem, maxime ad amicas mulieres, dona seu strenæ mitterentur. Quæ quidem consuetudo a Rege Tatio manasse dicitur, qui primum Romuli hostis, deinde collega in regno Romano fuit. Symmachus lib. x. Epistola 28. Ab exortu pæne urbis Martiæ strenarum usus adolevit, auctoritate Tatii regis, qui verbenas felicis arboris ex luco Streniæ anni novi auspices primus accepit.' Idem ejusdem lib. Epist. 20. Kalendas anni auspices, quibus mensium recursus operitur, impertiendis strenis dicavit Antiquitas.' Unde Poëta Musas obsecrat et obtestatur,ut ipsi velint aperire, quo potissimum dono carissimam suam Neæram debeat munerari. Tum easdem Musas enixe precatur, ut Versuum suorum Libellum diligenter exornatum et expolitum ad eam velint perferre, ipsumque apud eandem in quam maxima gratia ponere. 2 Exoriens hinc fuit annus] Decem mensium annum Romulus fecit, quorum primus fuit Martius, sic dictus vel a Marte, quod nempe is Romuli pater crederetur, vel ab illius gentis in re militari alacritate et præstantia. Macrobius lib. 11. cap. 12. Romulus primum anni mensem genitori suo dicavit.' Festus vero de hoc ait: 'Martius mensis initium anni fuit et in Latio et post Romam conditam, eo quod gens erat bellicosissima.' Numa vero Pompilius, qui post Romulum regnavit, duos menses anno adjecit, Januarium nempe et Februarium; annumque a Kalendis Januarii, non amplius a Kalendis Martii initium habere voluit, quod postmodum Romani religiose observarunt. Kalendæ tamen Martiæ celebres maxime semper fuerunt, quod his strenæ etiam et munera mitterentur, et ignis novus Vestæ aris accenderetur, cujus denuo servandi cura incipiente velut anno inciperet. 5 Pierides] Musæ, quæ unde ita dictæ sint, supra sæpius et pluribus diximus. Carmine formosa, pretio capiuntur avaræ. Indicet ut nomen, litera facta, meum: 10 chræ versibus deliniuntur; sed avaræ pecunia tantum et mercede capiuntur. Mea vero Neæra carminibus meis delectetur, ut meretur. At membrana crocea involvat librum meum nitidum, quem ad illam mitto, et pumex ante omnia exæquet albas comas; et litera picta obducat summa fastigia levis chartæ, ut nomen meum construens, seu mea, seu cara tamen, si fallor.-8 Verba, ut digna est, uncinata sunt in ed. pr. maj. Vicent. Kheg. et duobus Zwicc. pro meis Mur. corrigit tuis; et sic Colot. et Berol. 4. a m: sec.-9 Luctea Berol. 2. Luthea ed. pr. maj. et Vicent. sol Berol. 1. et a marg. sed: cod. Lips, niveis i. m. linebellum ; Berol. 3. involvant.-10 Pumicet et Beroll. 3. 4. plerique Stat. Par. Witt. 1. 2. Broukh. 1. 2. Exc. Lips. Angll. 2. 3. 4. 5. alii, cum edd. pr. maj. min. Venet. 2. Brix. Rheg. Vicent. Venett. 1491. 1493. et Aldd. Pumicet et canas pumicet arte Berol. 1. et in marg. tondeat; in Berol. 2. cod. Lips. Pont, uno Broukh. et uno Stat. Punicet et; Guelf. 2. Voss. 3. 5. Exc. Perr. et Vatt. Heins. 2. Pumex et; Berol. 4. Et pumex a m. sec. Vat. Heins. 1. et Colot. Pumex sɛd ; Scal. rec. Pumix et; Puniet et unns Heinsii, qui primum emendaverat, Pumice et incanas, deinde Pumice quæ canas, ut tondeat sit pro tondeatur, vel tondendas præbeat: Pumiceque et Guelf. 1. Fac in vetere quodam libro exaratum fuisse Pumix c, in alio Pumix qu. Hinc librarius fecit Pumice que: quod cum metro adversari videret, addidit commune illud supplementum et. Abjice hoc et, quod peperit alteram lectionem Pumicet et, mutansque c in cui, vel qu in quoi, (ut infra ad initium Eleg. 2.) lege, Pumex cui canas, &c. Sic habes lectionem, consuetudini Albianæ vel maxime convenientem.' Huschk. Cf. 1. 6. 40. 1. 1.78. 11. 2. 5. et II. 3. 43. cavas tondeat arte ed. pr. maj. et Vicent. nullus cod. habet cavas, perpauci arte: cod. Lips. Par. Beroll. 2. 3. 4. alii, cum ed. pr. min. Venet. 2. Rheg. Brix. Venett. 1491. 1493. et Aldd. ante.—11 Spumaque ptexat cod. Lips. quod utrum sit protexat, inquit Huschk. an prætexat, ignoro; nam unus Stat. habet protexat; Par. protexit: sed vera lectio est prætexat. Cod. Lips. certissime habet prætexat; litera enim p lineolam contractionis supra habens omnino pre, vel præ, nunquam pro significat; sed p cum lineola recta inferius per caudam, per, cum lineola curva pro, legenda est. Berol. 1. prætext at: ed. Rheg. ap. Huschk. ascriptum exhibet in marg. phyliris, i. e. philyris, pro tenuis.-12 Indicet et Berol. 2. et unus Broukh, pro v. 1. et sic in ed. Basil. 1569. litera facta, vel littera facta habent omnes Broukhusii, Statii, Vossii, Par. et Beroll. et sic in edd. vett. usque ad Basil. 1569. quæ exhibet littera pacta, quod arripuit H. Voss. Nullus cod. NOTE 7 Carmine formosa] Formosæ mulieres fastuosæ et arrogantes, quæ laudari amant; unde laudibus maxime deliniuntur. 9 Lutea sed niveum involvat membruna] Præclarum hic Tibulli locus testimonium de Veterum cura in exornandis et compingendis libris exbibet. Membranæ porro coloris lutei, seu crocei, aliquando etiam albi fiebant. Isodorus: Membranæ aut candidæ, aut lutea, aut purpureæ sunt.' Atque inter geminas pingantur cornua frontes ; 15 ostendat: atque etiam inter geminas frontes cornua describantur ; nam ita ornatum opus mittere oportet. Obsecro autem vos, o Musæ, quæ mihi inspirastis hos versus, per vos ipsas, et per lucos Castalios, fontesque Pierios, adite domum habet pacta; Lips. fata; Guelf. 4. sancta; Schwarzius, ut jam Livineius, conj. picta. Pro meum, (quod testantur tres Voss. Angll. 3. 4. Land. et sex alii pro v. 1. scilicet Witt. 1. 2. Broukh. 1. 2. 3. et Angl. 2.) tuum exhibent cod. Lips. Par. omnes Beroll. Witt. 1.2. Broukh. 1. 2. 3. Ángl. 2. edd. pr. maj. min. Venet. 2. Brix. Rheg. Vicent. Venett. 1491. 1493. etc. suum Vat. Ursini.-14 In ed. pr. min. et Bartol. Sic et tnt comptum: absque hac ed. nesciremus qui factum sit, ut alii libri scripti editique exhiberent Sic etenim, alii Sic etiam. Nunc res apparet. Nimirum codex antiquissimus vocem obtulit mutilam, quam bona fide expressit illius auctor Editionis, ceteri pro suo quisque captu mutarunt partim in etenim, partim in etiam. Illud legitur in Par. Broukh. 1.2.3. Beroll. Colb. Witt. 1. 2. Statianis, Vat. Ursini, ed. pr. maj. Venet. 2. et Vicent. hoc in Guelf. 1. 4. Brix. Rom. ap. Heyn. Venett. 1491. 1493. et Ald. 1. Sic et enim cod. Lips. Vossius, quanquam nihil lacunosi in libris suis reperit, voci etenim, quam latam vocat, substituit teneræ : hoc magis delet quam explet veteris scripturæ vestigia, et magis languet quam etiam.-15 Perque hos Berol. 2. Par vos Par. Parvos Guarn. De præp. per in formulis obtestandi longe a suo casu remota, vide Gronov. ad Liv. XXIX. 18. Heins. ad Sil. 1. 658. cf. Tibull. IV. 5. 7. et Virg. Æn. x. 369. ejus Dat. et Berol. 3. at hujus in marg. Berol. 3. Per vos auctores, Musa exempl. Lips. (num cod. Lips.?) quod, si uno modo libro confirmaretur, Huschk. non dubitaret in contextum inferre.-16 Castaliam umbrosum Par. Castalium nuNOTE 13 Inter geminas pingantur cornua frontes] Cornua librorum sunt ornamenta, quæ variis plerumque coloribus pingebantur, erantque vulgo capitula quædam cornea, ossea, vel eburnea, in speciem lunulæ cujusdam efformata et corniculata, quæ ad frontem, et calcem, seu finem, et umbilicum librorum affigi solebant. Cornua illa, seu lunulam corniculatam Ausonius Menidem vocat in Commemorat. Professorum Burdigalens. XXVI. Quos legis a prima deductos Menide libri, Doctores patriæ scito fuisse meæ.' Cornua in fronte librorum fuisse designata docet hoc in loco noster Poëta, cui concinit Ovid. Trist. 1. Nec titulus minio, nec cedro charta notetur; Candida nec nigra cornua fronte geras.' Ad umDelph, et Var. Clas. bilicum et calcem seu finem librorum apposita etiam fuisse cornua constat ex Martial. lib. xi. Epigr. 108.Explicitum nobis usque ad sua cornua librum, Et quasi perfectum, Septiciane, canis.' Frontes vero librorum dicuntur extremitates membranarum in spiram complicatarum, quæ pumice poliebantur, dum in lucem emitterentur libri. 15 Per vos, auctores] Fœminino hic genere auctor effertur. Is porro dicitur auctor, qui rei alicujus efficiendæ facultatem habet, vel cujus ductu res aliqua perficitur. Unde cum Musæ Carminum Præsides fingantur, recte Poëtæ nostro auctores carminis' dicuntur. 16 Castaliamque umbram] Amœnitas loci hic umbra dicitur: fontes enim Tibul. Р Ite domum, cultumque illi donate libellum, An minor, an toto pectore deciderim. 20 Neæræ meæ, et offerte illi nitidum meum librum, qualis erit; nullus ex eo color decidat. Ipsa mihi tum renuntiabit, utrum sit ipsi mutuus amor mei, utrum men Voss. 4. in ora tamen Castaliamque umbram: Guelf. 2. pro umbram ab al. m. ascriptum habet undam: editio H. Voss. mendose Castiliamque.-18 Sicut erit testantur omnes Beroll. Par. cod. Lips. et edd. vett. ante Aldd. Statius, qui post Aldum edidit Sicut erat, in Vaticano, ait, Sicut erit. Num igitur in aliis Statianis Sicut erat? Ita videtur, sed non probaverit Huschkius: nam quod Romani in Epistolis imperfectum ponunt pro tempore præsenti, fit hoc, ubi de actione sermo est, quæ, quando Epistola legitur, præterlapsa est. Nunc autem sermo est de re corporea, nondum absoluta, per singulas certe partes ita descripta, ut nasci ante oculos nostros videatur, quam Musæ rogantur ut perferant Neæræ non Sicut est, nec Sicut erat, sed Sicut erit, i. e. qualis erit, ut supra scribit 1. 3. 91. Hanc veram esse lect. contendit idem Huschkins. Sicut erat H. Voss. Baner. et Bach reposuerunt. Bach scribit: 'In Vat. aliisque libris id Statius reperit.' Hoc falsum est. Subjungit: Vulg. erit vix bonum præbet sensum; etiam si corruptus et attritus esset habitus libelli.'-19 Santenius maluit, Ille mihi; Bauer. proposuit, Ulla mihi : Witt. 1. Broukh. 1. 2. 3. Guelff. 1. 4. Berol. 1. ed. pr. maj. Venet. 2. Brix. Rheg. Rom. et Venett. 1487. referat, quod Heynio placuit, adeoque reduxit in ed. tertia: referet Par. cod. Lips. Reg. Corv. Witt. 2. unus Stat. Dat. Angll. 3. 4. 5. Vat. Heins. 2. Vat. Ursini, duo Guelff. Guarn. tres ap. H. Voss. Beroll. 2. 3. 4. Bartol. Cyllenius in Comment. Venett. 1491. 1493. 1500. 1520. Dous. Passer. Scal. Vulp. Broukh. Cant. Lips. 1812. Voss. Wund. et Bach; refferat Vicent. refert ed. pr. min. et Aldd. Et hic patet edd. pr. min. et Bartol. duas a se esse omnino diversas. In altera hujus versus parte nihil usquam discrepantiæ reperitur, nisi quod Witt. 2. Dat. et Beroll. 1. 3. habent nostri si. Sed duplex vitium in his verbis deprehendisse sibi videtur Vossius, primum negans, recte deinceps poni si........an, pro an........an, deinde addens, nec illud ferri posse si est, cum sequatur an deciderim: hinc induxit in textum nostri sit, quemadmodum Virg. Georg. 11. 227. et Martial. XI. 60. Vossium secutus est Bach. Sed cf. Propert. III. 5. 39. et Hor. 1. Epist. 3. 30. —20 An myrtum Berol. 1. a marg. An maneam unus Stat. Vatt. Heins. 1. 2. et NOTE et fluvii arboribus consiti amœniores sunt et delectabiliores. Castalius autem fons est in Phocide ad radices Parnassi montis, Apollini consecratus, et Musis, quæ inde Castalides dictæ sunt. Pieriosque lacus] An hic Tibullus fontem aliquem ad Pierum montem Thessaliæ Musis sacrum ; an aliquem alium in Pieria regione, an Aganippen, sen Hippocrenen, Bootiæ fontem iisdem Musis consecratum, intel ligat, omnino incertum est. 20 Pectore deciderim] Hoc est, ' utrum mei penitus sit oblita;' curæ enim amantium in pectore, id est, in corde, esse dicuntur, non in memoria; quia nempe amor affectus est voluntatis, qua fertur amans in rem ama. tam; at memoria est etiam rerum, quæ nullo amore commendantur : malorum quippe præteritorum et miseriarum meminimus, quas minime volumus, aut amore prosequimur. |