Imágenes de páginas
PDF
EPUB

Brot'.

sufl, Óláfr DN 4, 640 XIV. 'Zuspeise zum Brot'.
mustarðr, Árni DN 3, 219 XIV. 'Mostrich'.

piparr, Eiríkr Elb. 353 XIV. 'Pfeffer'.
sollr, Qgmundr EIb. 7 XIV.

'Milch mit eingebrocktem

blanda, Jón DN 2, 77 XIV.; porgils DN 12, 20 XIII = þ. bl. DN 11, 11 XIV.? 'Trank aus Milch und Wasser. flot, porleifr DN 2, 335 XVI. 'Fett'. Da hinter flot (Dat.) noch ein offener Raum für ein oder zwei Wörter steht, könnte der Beiname auch ein Kompositum gewesen sein, vgl. *flotbytta.

Alekadryk, Saxe, EIb. 294 XIV. Das zweite Glied ist offenbar drykk 'der Trank', das erste vermag ich nicht zu erklären.

bikarr, Jón DN 1, 281 XIV. 'Becher'.

bolli, Hávarðr DN 4, 299 XIV.; Þórhaldr DN 3, 299 XIV. 'Becher'.

kaggi, Áslákr DN 5, 89 XIV. 'Irdenes Gefäss'.

*katla, porbjorg. Katla wird gern als Eigenname von Zauberinnen verwandt, vgl. Maurer, Gullp. s. S. 25 Anm. 2, und wird in diesen Fällen auch urspr. Beiname gewesen sein. Der Name, fem. zu ketill 'Kessel', bezieht sich auf den Kessel, in dem die Zauberinnen ihren Sud kochten. Auch von der porbjorg heisst es: hon var fjolkunnig mjok ok hin mesta galdrakona, Harð. 53.

pottr, Andrés Kon. 466. Fms. 10, 123 XIII. 'Lehmtopf'.

skjóla, Gunnarr Elb. 168 XIV.; Sigurðr EIb. 564. 'Bottich'.

diskr, Hallsteinn DN 1, 281 XIV. 'Speiseschüssel'. eldjárn, Sigurdr DN 3, 185 XIV. 'Feuerstahl'. kolspánn, þorgeirr DN 1, 239 XIV. 'Holzkohlenspahn'. brandr, þorsteinn EIb. 229 XIV., 'Holzscheit', könnte aber auch bedeuten: 'Stock, Balken, Schwertklinge'.

öer.

svæla, Árni Ann. VIII 1363. DI 3, 16, Bischof d. Fär'Dicker Rauch im Zimmer'.

kol, Sveinn EIb. 509 XIV. 'Kohle'.

bakeldr, Gunnarr EIb. 6 XIV. 'Feuer zum backen'. 8. Gerätschaften zur Aufbewahrung.

belgr, Helgi DI 3, 354 XIV. 'Balg'.

brauðbelgr, Eiríkr DN 3, 196 XIV. 'Brotbeutel'.
kýll, Ámundi DN 1, 146 XIV. 'Speisesack'.

sekkr, Gunnarr DN 1, 137 XIV.; Ólafr DN 6, 356 XIV.-XV. 'Sack'.

*varskinn. Vermutlich gleich vargsskinn 'Wolfspelz', und in diesem Fall wol mit á zu schreiben wie in Fms. 8, 257. Auf Länge des a deutet auch die Lesung der Skálholtsbók vorskinn.

káldiskr, Kolbjorn EIb. 546 XIV. 'Kohlfass'.

kass-, Guðmundr DN 8, 189 XIV.; Jón DN 3, 56 XIV. 'Korb'.

púss, Óláfr DN 3, 334 XIV. 'Geldbeutel'.

9. Andre Gerätschaften. gaddr, Bjorn Elb. 362 XIV.; Páll Ann. VII 1398. 'Stachel'.

oddr, Símon DN 6, 136 XIV. 'Spitze'.

pinni, Eiríkr EIb. 455 XIV.; Hallsteinn Elb. 462 XIV.; Þormóðr DN 4, 247 XIV. 'Spitze, Stachel'.

píla, Jón DN 16, 2 XIV.; Nikolás DN 4, 53 XIV. 'Spitze, Stachel'.

harfr, Eindridi DN 4, 268 XIV.; Thorias (= pórdr) DN 9, 82 XIV.; þórir DN 2, 68 XIV. 'Egge'.

'Kurzes

klafi, Jón Ann. IX 1365. 'Ochsenjoch'. holkr, Halldórr EIb. 544. DN 2, 501 XIV. Rohr von Metall, das an einem Ende mit einer Platte geschlossen ist, und in dessen anderes man einen Schaft steckt', Fr. krókr, Guðþormr EIb. 218 XIV.; Jón DN 12, 16 XIII.; Jón DN 2, 345 XIV.; þoraldr Elb. 367 XIV. 'Haken', s. d. nähere bei FJ.

lurkr, Símon DN 8, 93 XIV. 'Dicke Stange', vgl. nnorw. lurk 'Knüppel', 'gewichtige, starke aber schwerfällige und grobe Person', Ross.

lúðr, Helgi DN 13, 2 XIII. 'Lur'.

mondull, Nikolás Kon. 52. Fms. 8, 120. Flb. 2, 576

XII. 'Handmühle'.

tjúga, Qgmundr DN 2, 146 XIV. 'Heugabel'.

10. baggi, Eiríkr DN 3, 294 XIV.; Ívarr DN 3, 243 XIV.; Pétr DN 10, 83 XIV. 'Packen, Bündel'. R. gibt an, es sei dies der unter Schweden und Dänen allgemeine Spitzname der Norweger gewesen, der besonders häufig in Jämtland vorgekommen sei. Er könne aber auch unabhängig davon entstanden sein und eine 'untersetzte, dicke Person' bedeuten. Nach Aas. hat bagge die Bedeutung 'Klotz, dicke, plumpe Figur, meist von Tieren', vgl. Rietz.

bagga, Qlvir EIb. 372 XIV. Gleich baggi?

baggen, Halvardr Elb. 394 XIV. 'Gestaltet wie ein baggi. Vgl. nnorw. baggen, gewöhnlich 'dick', z. B. von einem sehr wolligen Schaf, Ross.

klasi, Áskell DN 2, 277 XIV.; Guðmundr Bp. 1, 513

XIII. 'Büschel Haufen'.

(Forts.)

B. Kahle.

Um þátt Sigurðar slefu.

Í Ark. XVIII (N. F. XIV) 97–119 bls. hefir R. C. Boer ritað um þáttinn af Sigurði slefu, sem skrásettur er í Flateyjarbók og prentaður fyrst í Fms. III. 83-88. bls. Reynir hann þar að sýna fram á samband þessarar frásagnar við ýmsar áþekkar sagnir (um Jörmunrek Gotakonung, Floris V, greifa af Hollandi († 1296), og Eirík klipping Danakonung, † 1286), og vill halda því fram, að ýms atriði í þættinum eigi rót sína að rekja til danskra þjóðkvæða

ARKIV FÖR NORDISK FILOLOGI XXVI, NY FÖLJD XXII.

um dráp Eiríks klippings, sem dregið hafi til sín efni úr annarlegum sögusögnum (um Jörmunrek og Floris V.).

Sendiför porkels klypps til Englands til að heimta skatt af Aðalráði konungi heldur Boer að sé tekin eftir (eđa tilbúin úr) Friðþjófssögu, þar sem Friðþjófr er sendur til Orkneyja að heimta skatt af Angantý jarli. Vísu Klypps eignar Boer höfundi þáttarins, og ber hana saman við ummæli Stígs stallara eđa konu hans í kvæðunum um víg Eiríks klippings, en það má finna svipaðar hefndarhugsanir í mörgum fornvísum, og nægir hér að benda á vísu Víga-Glúms eftir víg Gríms eyrarleggs, og vísu Gizurar porvaldssonar eftir Flugumýrarbrennu. Það kann vel að vera, að ýmsar sagnir hafi haft nokkur áhrif á meðferð þessa þáttar í Flateyjarbók, en auðvitað er kjarni hans miklu eldri en frá 14. öld, og að öllum líkindum sannsögulegs efnis, eins og Boer kannast líka við (100. bls.), þótt hann vilji rengja það atvik, að Klyppr hafi vegið Sigurd konung slefu til hefndar fyrir það, að konungur hafði ósæmt konu hans. Reyndar sýnist ástæðulaust að rengja þetta, er öllum sögum, sem á það minnast, ber saman um, þótt þær greinist annars um ýms auka-atriði. Elzta meðferð sögu þessarar er í "Ágripi af Noregskonungasögum" (og "Hist. Norv."), þá kemur frásögn "Fagrskinnu" og Snorra (í "Hkr."), en þátturinn í Flat. er vitanlega miklu yngri, þótt líklega sé hann skrásettur nokkru fyr en Flateyjarbók var skrifuð. Frásögnin í þórðar sögu hređu mun líka vera ung og óáreiðanleg, en virðist stafa frá óglöggum munnmælum, eins og þáttur Sigurðar slefu (í Flat.). Boer er líka á því máli, að missagnirnar um banamann Klypps í "þ. s. hr." og "p. S. sl." stafi frá aflöguðum munnmælum, en það er mishermt hjá honum, ad "p. s. hr.” láti sama mann hefna Klypps og vega "Ögmund Valþjófsson", sem hlýtur eftir "p. s. hr." að hafa verið einn af mönnum Klypps, sem "Hróaldr Ögmundarson" vegur. Munnmælin hafa getað skapad "Ögmund Valþjófsson" úr Vémundi völubrjót, (er var

foringi atfararinnar að Sigurði konungi eftir "Ágripi” og "Hkr.") og sett Ögmund Hörða-Kárason fyrir Erling gamla (nafnkendan mann fyrir ókunnan) 1).

Um þetta hefi eg ritað í Tím. Bmfél. XIX. (1898) 100 -102. bls., og get að miklu leyti vísað til þess, sem þar er tekið fram. það, sem mér þykir bera vott um að þátturinn sé enginn tilbúningur manna á 14. öld., er fyrst og fremst vísa Klypps, sem eg hygg vera ósvikna fornvísu (sbr. K. Gíslason: Udvalg af oldnordiske skjaldekvad, 8. bls.); par næst nafnið "porkell klyppr", sem höfundur þáttarins hefir eigi getað haft eftir Snorra (né "Fagrsk.”) en er samkvæmt "Agr." og "Hist. Norv." ("Hkr." og "Fagrsk." nefna að eins Klypp, og svo er hann tíðast nefndur, þar sem hans er getið, meðal annars í "p. s. hr.", sem kemur þó í annari grein saman við þáttinn), og einkanlega frásögnin um flutning Guðrúnar Klyppsdóttur til Íslands, sem finst hvergi annars staðar, en styrkist af mörgum rökum, sem til eru greind í ritgjörð minni í Tím. Bmf. XIX. 92-109 2). Við þessi rök bætist það, sem Boer tekur fram, (112—113. bls.), að orðfæri þáttarins minnir sumstaðar á orðfæri beztu fornsagna, þótt það sé annars víða ófornlegt og langdregið.

En hvað sem segja má um aldur þáttarins af Sigurði slefu, þá þarf höfundur hans als eigi að hafa sótt í kvæðin um vig Eiríks klippings atriði þau, er Boer hyggur að hann hafi þaðan (að höfðingi sendir einn af mönnum sínum í langferð til að geta komið fram vilja sínum við konu hans, og að maðurinn einsetur sér að hefna sín á höfðingjanum, er hann kemur heim og hittir konu sína). Síðara atriðið gat

1) Sbr. "Geirmundr á Jaðri” í Jómsvíkingadrápu (Fms. XI. 167.) og "Ögmundr hvíti i Túnsbergi" í Jómsvíkingasögu (Fms. XI. 116.); "Skarđi vikingr" í frásögn Hkr. um Jómsvíkinga (159. bls. Óls. Tr. 46. k.) og ”Björn hinn brezki” í Jómsv.s. (Fms. XI. 153); Ragnhildr Erlingsdóttir Skjálgssonar i Hkr. (231. bls., Óls. h. 21 k.) og Ástríðr hin årborna (e. óborna) í Arnmæðlingatali (Fagrsk.1 146. bls.).

2) Nokkrar athuganir við Íslendingasögur. III. Um ættmenn Klypps hersis á Íslandi (med ættskrá Þveræinga aftan vid bindið).

« AnteriorContinuar »