foringi atfararinnar að Sigurði konungi eftir "Ágripi" og "Hkr.") og sett Ögmund Hörða-Kárason fyrir Erling gamla (nafnkendan mann fyrir ókunnan) 1).

Um þetta hefi eg ritað í Tím. Bmfél. XIX. (1898) 100 -102. bls., og get ad miklu leyti vísað til þess, sem þar er tekið fram. það, sem mér þykir bera vott um að þátturinn sé enginn tilbúningur manna á 14. öld., er fyrst og fremst vísa Klypps, sem eg hygg vera ósvikna fornvísu (sbr. K. Gíslason: Udvalg af oldnordiske skjaldekvad, 8. bls.); par næst nafnið "porkell klyppr", sem höfundur þáttarins hefir eigi getað haft eftir Snorra (né "Fagrsk.") en er samkvæmt "Agr." og "Hist. Norv." ("Hkr." og "Fagrsk.” nefna að eins Klypp, og svo er hann tíðast nefndur, þar sem hans er getið, meðal annars í "p. s. hr.", sem kemur þó í annari grein saman við þáttinn), og einkanlega frásögnin um flutning Guðrúnar Klyppsdóttur til Íslands, sem finst hvergi annars staðar, en styrkist af mörgum rökum, sem til eru greind í ritgjörð minni í Tím. Bmf. XIX. 92-1092). Við þessi rök bætist það, sem Boer tekur fram, (112–113. bls.), að orðfæri þáttarins minnir sumstaðar á orðfæri beztu fornsagna, þótt það sé annars víða ófornlegt og langdregið.

En hvað sem segja má um aldur þáttarins af Sigurði slefu, þá þarf höfundur hans als eigi að hafa sótt í kvæðin um vig Eiríks klippings atriði þau, er Boer hyggur að hann hafi þaðan (að höfðingi sendir einn af mönnum sínum í langferð til að geta komið fram vilja sínum við konu hans, og að maðurinn einsetur sér að hefna sín á höfðingjanum, er hann kemur heim og hittir konu sína). Síðara atriðið gat

1) Sbr. "Geirmundr á Jaðri” í Jómsvíkingadrápu (Fms. XI. 167.) og "Ögmundr hvíti i Túnsbergi" í Jómsvíkingasögu (Fms. XI. 116.); "Skarði vikingr" í frásögn Hkr. um Jómsvíkinga (159. bls. Óls. Tr. 46. k.) og ”Björn hinn brezki" i Jómsv.s. (Fms. XI. 153); Ragnhildr Erlingsdóttir Skjálgssonar i Hkr. (231. bls., Óls. h. 21 k.) og Ástríðr hin árborna (e. óborna) í Arnmæðlingatali (Fagrsk.' 146. bls.).

2) Nokkrar athuganir við Íslendingasögur. III. Um ættmenn Klypps hersis á Íslandi (með ættskrá þveræinga aftan vid bindið).

eðlilega myndast í munnmælum út af hinni upphaflegu sögu um tiltekjur Sigurðar konungs slefu og hefnd Klypps á honum, og sé vísan í þættinum rétt fedrud, hefir það fylgt sögunni frá upphafi. Fyrra atriðið, sem er einkennilegt fyrir þáttinn, hefði getað stafað frá því, sem þiðrikssaga segir um Erminrek (Jörmunrek) og Sifka, enda hefir Boer minst á þá sögu (108. bls.), en það þarf eigi að vera þaðan fengið, því að önnur saga horfir þar miklu beinna við, og það er frásögnin í Noregskonungasögum (Fms. VII) um Sigurð konung Jórsalafara og Ívar af Fljóðum, sem eg hefi áður bent á (í Tím. Bmf. XIX. 101. bls.). Elzta handritið af þessum Noregskonungasögum, Morkinskinna, er skrifað um 1280 (Finnur Jónsson: Lit. hist. II. 630), en safnið halda menn að sé eldra, hér um bil frá 1220-30, og kafli sá, er kemur við Ívar af Fljóðum ("þinga-saga"), varla yngri en frá aldamótunum 1200 (s. st. 644-645). Sögurnar um Floris (Florentius) greifa og Eirík klipping geta því als eigi komið þar til greina, enda mun engin ástæða vera til að rengja það, að viðskifti Sigurðar Jórsalafara og Ívars af Fljóðum sé rétt hermd í aðalatriðunum, þótt Snorri hafi eigi tekið frásögnina um þau upp í konungasögur sínar ("Hkr."). Vísa Einars Skúlasonar (Fms. VII. 137., Morkinsk. útg. 181. bls.) styrkir líka sannindi sögunnar, að því er kemur til sambands Sigurðar konungs við konu Ívars (Sigríði Hranadóttur).

Svo er frá sagt, að Sigurdr konungur fekk Ívar af Fljóðum til að fara sendiför sína vestur um haf til að heimta skatt af frum, er felt höfdu föður hans (Magnús konung berfætt) 1). En er Ívarr var farinn, lét konungur leiða konu

1) Sbr. skattheimtu Fridþjófs hins frækna og fleiri slikar sögur. Það hefir viðara en á Íslandi þótt fremd að taka fégjöld af höfðingjum fyrir vestan haf, því að svo segir letur á rúnasteini í Svíþjóð (Brate: Runverser: 341. bls.): "Eyjúlfr hefir á Englandi | þrjú gjöld tekit | þat var fyrsta | pats Tosti galt þá galt þorketill | þá galt Knútr". Ef þetta er rist nálægt 1020, sem þykir eigi ólíklegt, getur hér verið um Þorkel háfa og Knút ríka að ræða.

hans "pagat til herbergis, er konungr sjálfr skyldi sofa" (Fms. VII. 124-26, sbr. Morkinsk. útg.: 174-76. bls.). Síðar er þess getið, að mágur Ívars (Sigurðr Hranason) "náði eigi að ráða förum Sigríðar, systur sinnar" (Fms. VII. 127.), og sat konungur enn á tali við hana sumarið eftir, er Ívars var von að vestan (Fms. VII. 137).

Af þessu er auðráðið, að konungur hafi haft hana lengi við hönd sér, og eigi skilað henni aftur fyr en Ívarr kom heim. Ívarr var í Orkneyjum næsta vetur eftir heimanför sína, en fór um vorið til Írlands og kom svo máli sínu við Íra, að þeir guldu allmikið fé, er hann lét heita "vingjafir en eigi skatt". þetta er alt svo líkt því, er segir í þættinum um viðskifti Sigurðar konungs slefu við "porkel klypp" og konu hans, og jafnvel sumu því, sem þar er sagt frá framkvæmdum "porkels klypps" fyrir vestan haf, að enginn vafi sýnist geta á því leikið, að frásögnin um Ívar af Fljóðum og konu hans og viðskifti þeirra við Sigurð Jórsalafara sé heimfærð til sögu Klypps og Sigurðar slefu, með því að hér var um samnefnda Noregskonunga að ræða og svipaðar tiltekjur þeirra. Boer hefir veitt því eftirtekt og getið þess í neðanmálsgrein (109. bls.), að þátturinn einn allra þeirra sagna, er hann tekur til greina, geti þess, að höfðinginn hafi látið flytja konuna heim til sín. þetta atvik má rekja til sögu Sigurðar Jórsalafara, og hún sýnir líka, að sendiförin til skattheimtu vestur um haf þarf eigi að vera tekin eftir Friðþjófssögu, eins og Boer hyggur (114-115. bls.). Saga Sigurðar Jórsalafara getur þess eigi, hvort Ívarr hafi nokkurn tíma fært konungi skattinn, heldur segir frá heimkomu hans með þessum orðum: "pat sumar síðar kom Ívarr í land, ok fell þat mál þar niðr". Hér gat sagan um viðskifti þeirra Sigurðar Jórsalafara og Ívars af Fljóðum eigi haft framar nein áhrif á sögu þeirra Sigurðar slefu og Klypps hersis, sem alkunn var áður, og endaði á falli þeirra beggja. Samkvæmt því, sem hér hefir verid tekid fram, eru full lík

indi til þess, að frásögnin um skattheimtu "porkels klypps" á Englandi sé sprottin af skattheimtu Ívars á Írlandi, er munnmælin hafi slengt saman við söguna gömlu um viðskifti Sigurðar slefu og Klypps. En þar sem England og Aðalráðr konungur koma við þessa ýktu sögusögn, þá virðist líka hafa runnið saman við "porkel klypp" annar maður: porkell hinn háfi, er var uppi samtíða Aðalráði og miklu nær æfidögum Klypps en Ívarr af Fljóðum, þótt eigi komi það heldur heim við tímatal, að láta Ađalráð vera samtíða Sigurði slefu. Þorkell hinn háfi var danskur höfðingi, bróðir Sigvalda jarls, og er alkunnur af Jómsvíkingasögu og fleirum sögum, enda er hans líka getið í enskum ritum. Hann fór til Englands árið 1009 og tók meiri gjöld af Aðalráði konungi en aðrir höfðu gjört áður, en síðan gjörðist hann um eitt skeið vinur hans og landvarnarmaður. Í niðurlagi Jómsvíkingasögu (Fms. XI. 162) stendur (óáreiðanleg) sögn um það, að Knúti konungi hinum ríka hafi litist vel á konu Þorkels (dóttur Aðalráðs konungs), og ráðið honum síðan bana 1). þetta gefur grun um, að sögum þeirra nafna: porkels klypps og Þorkels hins háfa hafi verið blandað saman eða þær haft áhrif hvor á aðra, og gat sá sagnablendingur átt þátt í myndun ýkjusögu þeirrar um porkel klypp, sem sjá má í þætti Sigurðar slefu 2).

það lætur að líkindum, að arfsögn um viðskifti Klypps

1) "pat var miklu síðar, er Knútr konungr var at bođi hjá Þorkatli háfa, þá sá konungr Úlfhildi, ok þótti hann hafa svikit sik í kvennaskipti, ok réð Þorkeli fyrir þá sök bana”.

2) Í niðurlagi þáttarins er nefndur "Þorkell klyppr", sonur Einars Eyjólfssonar og Guðrúnar Klyppsdóttur: "var hann heitinn eptir móðurfeðr sínum, ok var hinn efniligsti maðr, ok kemr víða við sögur”. Nú mun hans hvergi annarsstaðar vera getid (nema í Vatnshyrnubrotinu af Þórðar sögu hređu, þar sem hann er að eins nefndur Klyppr), en eigi er það ómögulegt, að hann hafi verið fyrir vestan haf á árunum 1014-16 međ Aðalráði konungi eđa Knúti ríka, samtiđa Þorkeli háfa (því að vér vitum, að bræðrungur hans Halldórr Guðmundarson hins ríka fell í Brjánsbardaga við Clontarf árið 1014). Hefði svo verið, gat það vel orðið tilefni til ruglings nafna og sagna í munnmælum síðari alda.

hersis við Sigurd konung slefu og víg þeirra beggja hafi haldist lengi í munnmælum á Íslandi hjá niðjum Klypps, og ýmislegt bendir til þess, eins og nú var á vikið, að efnið í þætti Sigurðar slefu sé slík munnmælasaga, sem geymt hafi ýms sannsöguleg atvik (ásamt vísu og ættartölubroti), en atburðirnir annars ruglast í meðferðinni, og tekið ýmsum stakkaskiftum með tímalengdinni. Lýsir það sér meðal annars í því, að Klyppr er látinn vega konung á þingi, en eldri sögurnar geta um atför bænda á þingi að þeim bræðrum tveimur (Haraldi og Sigurði), og komust þeir þá undan 1). þar sem þátturinn lætur Klypp veita konungi bana međ öxi, en aðrar sögur með sverði, er það líklega íslenzk tilbreyting, eins og Boer hyggur (113. bls.) En einkum eru eftirtektaverðar missagnirnar um banamann Klypps, sem eldri sögur nefna Erling gamla, en þátturinn Ögmund HörðaKárason, og "p. s. hr." Hróald Ögmundarson, Hörða-Kárasonar. "Erlingr gamli" er að vísu ókunnur, en gat vel verið kallaður gamli til að skilja svo nöfn með þeim Erlingi Skjálgssyni, er var síðar uppi, og hafi arfsögnin talið hann frænda Klypps (sem ljóst er um Ögmund af þættinum og "p. s. hr." telur Hróald med berum orðum), þá verður það skiljanlegt, sem stendur í þættinum um brennu Ögmundar Hörða-Kárasonar, því að sú missögn gæti stafað frá brennu Þórólfs skjálgs Ögmundarsonar (Hörða-Kárasonar sjá Fms. I. 288-293), föður Erlings Skjálgssonar 2). það mun hafa vakað fyrir sagnamönnum, að einn af nánustu niðjum

1) þó lætur "Hist. Norv." Sigurð falla á þinginu fyrir Vémundi völubrjót og Vorsum, en þar er frásögnin víst eitthvað aflöguð (Sigurði ruglađ saman við (Gunnröð =) Guðröð bróður hans, sem lifði lengst þeirra bræðra, en fell loks fyrir atgöngu bænda, Hkr. 197. bls., Ól. s. Tr. 94. k.).

1) Frásögnin í "Þ. s. hr." um vig Sigurðar slefu og Klypps virðist vera runnin af sömu rótum og þátturinn, eins og Boer tekur fram (117. bls.), en þó eigi beint frá sögu Snorra (i "Hkr."), því að "Þ. s. hr." kallar Ólofu "dóttur Skeggja á Yrjum”, en eigi systur hans, eins og Snorri telur. (Brot það af "þ. s. hr.”, er stafar frá Vatnshyrnu", kallar Ólofu Ásbjarnar-dóttur eins og Snorri, en getur eigi Yrja-Skeggja).