55

60

Non lest qui tractet; scis quo clamore coronae
Proelia sustineas campestria: denique saevam
Militiam puer et Cantabrica hella tulisti
Sub duce, qui templis Parthorum signa refigit
Nunc, et si quid abest, Italis adjudicat armis.
Ac, ne te retrahas, et inexcusabilis abstes,
Quamvis nil extra numerum fecisse modumque
Curas, interdum nugaris rure paterno:
Partitur lintres exercitus; Actia pugna
Te duce per pueros hostili more refertur;
Adversarius est frater; lacus, Hadria; donec
Alterutrum velox Victoria fronde coronet.
Consentire suis studiis qui crediderit te,
Fautor utroque tuum laudabit pollice ludum.
Protinus ut moneam (si quid monitoris eges tu)
Quid, de quoque viro, et cui dicas, saepe videto.
Percontatorem fugito: nam garrulus idem est;
Nec retinent patulae commissa fideliter aures;
Et semel emissum volat irrevocabile verbum.
Non ancilla tuum jecur ulceret ulla, puerve,
Intra marmoreum venerandi limen amici;
Ne dominus pueri pulchri caraeve puellae
Munere te parvo beet, aut incommodus angat.
Qualem commendes, etiam atque etiam adspice; ne

mox

63

70

75

Incutiant aliena tibi peccata pudorem..
Fallimur, et quondam non dignum tradimus: ergo
Quem sua culpa premet, deceptus omitte tueri;
Ut penitus notum, si tentent crimina, serves,

80

55) Scis quo applausu populi circumstantis. 54) C. 5. saeva. 56) C. 4. signa refulsit; al. refixit. Signa sc. quae Crassus amiserat. 57) Bentl. arvis. 58) C. 4. Ac te ne. C. 1, 4, 5, 6. absis; al. abest. 60) C. 4. Cures. 61) Exercitus dividit naviculas inter se. 63) Al. Adria. Lacus in fundo patris tui simulat mare Adriaticum, in quo navale proelium gestum est inter Augustum et Antonium. C. 5. Andria, ab insula Andros. 64) C. 1. velax. 65) Qui sc. Augustus. 66) C. 4, 6. Factor. Utroque pollice i. e. summopere comprobabit. 68) Quid, et de quo viro. 70) C. 6. rétine. 72) C. 4. una puerve. 74) C.4 cari pueri pulchraeque puellae. 75) C. 4. anget. 78) Et quondam indignum alteri commendamus. 80) Bentl. Ai pen. C. 1. temptent, Gl. si malevoli false eum culpent.

Tuterisque tuo fidentem praesidio qui

Dente Theonino quum circumroditur, ecquid
Ad te post paulo ventura pericula sentis ?

Nam tua res agitur, paries quum proximus ardet;
Et neglecta solent incendia sumere vires.
Dulcis inexpertis cultura potentis amici,
Expertus metuit. Tu, dum tua navis in alto est,
Hoc age, ne mutata retrorsum te ferat aura.
Oderunt hilarem tristes, tristemque jocosi;
Sedatum celeres, agilem gnavumque remissi;
Potores liquidi media de luce Falerni
Oderunt porrecta negantem pocula, quamvis
Nocturnos jures te formidare vapores.
Deme supercilio nubem: plerumque modestus
Occupat obscuri speciem, taciturnus acerbi.
Inter cuncta leges et percontabere doctos,
Qua rationé queas traducere leniter aevum,
Ne te semper inops agitet vexetque cupido,
Ne pavor, et rerum mediocriter utilium spes;
Virtutem doctrina paret, naturane donet;
Quid minuat curas, quid te tibi reddat amicum;
Quid pure tranquillet, honos, an dulce lucellum,
An secretum iter, et fallentis semita vitae.

85

90

95

100

105

Me quoties reficit gelidus Digentia rivus, Quem Mandela bibit, rugosus frigore pagus, Quid sentire putas ? quid credis, amice, precari? Sit mihi, quod nunc est; etiam minus: et mihi vivam Quod superest aevi, si quid superesse volunt Di: Sit bona librorum et provisae frugis in annum Copia; neu fluitem dubiae spe pendulus horae. Sed satis est orare Jovem quae donat et aufert: Det vitam, det opes; aequum mi animum ipse parabo.

110

81) C.4. fidens est ; Bentl. fidenter. 82) C. 4. ct qui; C. 5. et guid; C. 6. enquid. Dente Theon. i.c. invidis detrectatoribus: fuit enim Theon poeta maledicentissimus. 87) C. 1, 6. metuet. C. 4. Dum tu. C. 5. alta. 90) C. 1, 5, 6. navumque. 91) Hic versus Codici 1. serius insertus fuit. Al. bibuli pro liquidi. 93) C. 1, 4, 5, 6. tepores pro vapores, SC. vini. 99) C... Num te. C. 5, 6. Non. 99) C. 1. Num. C. 5, 6. Non. 100) Utrum virtutem. 105) Mandela est pagus in Sabinis, cujus incolae frigore contracti aquam Digentiae bibunt. C. 6. Mandella. 107) C. 4, 5. ut mihi. 108) C. 1. D. G. 5, velint. 109) C. 5, 6. Sit. 110) Al. ne fluitem. C.4. splendulus horae. 111) C. 4. Hoc satis. Bentl. quae ponit; al. qui, vel quo donat. C. 6. orasse. 112) C. 4. animum mi aequum; al. «nimum mihi ego ipse parabo.

EPISTOLA XIX.

A D MAE CENA TE M.

5

10

Prisco si credis, Maecenas docte, Cratino,
Nulla placere diu nec vivere carmina possunt,
Quae scribuntur aquae potoribus. Ut male sanos
Adscripsit Liber Satyris Faunisque poëtas,""
Vina fere dulces oluerunt mane Camenae.
Laudibus arguitur vini vinosus Homerus;
Ennius ipse pater nunquam nisi potus ad arma
Prosiluit dicenda. Forum putealque Libonis
Mandabo siccis, adimam cantare severis.
Hoc simul edixit, non cessavere poëtae
Nocturno certare mero, putere diurno.
Quid? si quis vultu torvo ferus, et pede nudo,
Exiguaeque togae simulet textore Catonem,
Virtutemne repraesentet moresque Catonis P
Rupit Iarbitam Timagenis aemula lingua,
Dum studet urbanus, tenditque disertus haberi.
Decipit exemplar vitiis imitabile: quod si
Pallerem casu, biberent exsangue 'cuminum.
O imitatores, servum pecus, ut mihi saepe
Bilem, saepe jocum vestri movere tumultus!
Libera per vacuum posui vestigia princeps;
Non aliena meo pressi pede. Qui sibi fidit,
Dux regit examen. Parios ego primus iambos
Ostendi Latio, numeros animosque secutus
Archilochi, non res et agentia verba Lycamben. 25

20

EP. XIX. 3) C. 4. petoribus. Male sanos, i, e. divinə furore correptos et extra se positos. C. 6. sanus. 4) C. 6. Adsc. Bacchus. 5) C. 1. Camoenae. 8) Res forenses et sedem praetoris a Libone in foro collocatam. 10) Edixit, sc. Ennius, quasi praetor. Al. edixi. 11) C. 4. coenare pro certare, C. 5. cuntare cunctare. 13) C. 6. simul et. 14) C. 6. Gl. moresne. 15) C. 1. Temaginis, rhetoris, i. e. dirupit eum nimium clamando. 16) C. 5. tendetque. 18) Si ego, inquit Hor., praeter solitum pallerem, mei imiiatores biberent cuminum, quod eos redderet pallidos. C. 6. biberem. 22) C. 5, 6. fidët. 23) Jambos inventos ab Archilocho qui fuit ex Paro insula. C. 5, 6. reget. 25) Verba ad laqueum adigentia.

Ac, ne me foliis ideo brevioribus ornes,

55

Quod timui mutare modos et carminis artem:
Temperat Archilochi musam pede mascula Sappho,
Temperat Alcaeus; sed rebus et ordine dispar,
Nec socerum quaerit, quem versibus oblinat atris, 30
Nec sponsae laqueum famoso carmine nectit.
Hunc ego, non alio dictum prius ore, Lalinis
Vulgavi fidicen: juvat immemorata ferentem
Ingenuis oculisque legi manibusque teneri.
Scire velis, mea cur ingratus opuscula lector
Laudet ametque domi, premat extra limen iniquus?
Non ego ventosae plebis suffragia vener
Im pensis coenarum et tritae munere vestis;
Non ego, nobilium scriptorum auditor et ultor,
Grammaticas ambire tribus et pulpita dignor:
Hinc illae lacrimae. Spissis indigna theatris
Scripta pudet recitare, et nugis addere pondus,
Si dixi Rides, ait, et Jovis auribus ista
Servas; fidis enim manare poëtica mella

Te solum, tibi pulcher. Ad haec ego naribus uti
Formido; et luctantis acuto ne secer ungui,
Displicet iste locus, clamo, et diludia posco.
Ludus enim genuit trepidum certamen et iram,
Ira truces inimicitias et funebre bellum.

40

45

28) Metrum Archilochi, quod nos imitamur, versibus Alcaei et Sapphus temperamus. 29) C. 5. Archaeus. 30) C. 1, 6. obtinet atris. 31) Nec sponsae, sc. Neobulae, Lycambes filiae, quae se quoque post patrem suspendit. C. 5. laqueis. 32) Al. Latinus. Hunc sc. Archilochum. 83) C. 1. Volgari. 35) C. 1. velim. C. 6. velit. g6) Premat sc. cur foris vituperet. 57) Venor, sequor. 39) Auditor, sc. alios audiens scripta sua recitantes, ultor vero ipse vicissim mea illis recitans. C. 6. doctorum pro script. 41) C. 4. Spexis indigne. Hinc illae dolores invidorum, quos contemno. 43) Auribus Augusti Jovis nostri. 45) Ad ca, quae mihi ab illo dicta sunt, vereor subsannare, i. e. irridere quae dixit. 46) C. 6. ungue. (47) C.. Displicet ille. Spatium emendandi carmina exposco, sicut gladiatoribus dilatio ludorum concessa est.

Vertumnum Janumque, liber, spectare videris;
Scilicet ut prostes Sosiorum pumice mundus.
Odisti claves, et grata sigilla pudico;
Paucis ostendi gemis, et communia laudas,
Non ita nutritus. Fuge quo descendere gestis,
Non erit emisso reditus tibi. Quid miser egi?
Quid volui? dices, ubi quid te laeserit; et scis
In breve te cogi, plenus quum languet amator.
Quod si non odio peccantis desipit augur,
Čarus eris Romae, donec te deserat aetas.
Contrectatus ubi manibus sordescere vulgi
Coeperis, aut tineas pasces taciturnus inertes,
Aut fugies Uticam, aut vinctus mitteris Ilerdam.
Ridebit monitor non exauditus; ut ille,

Qui male parentem in rupes protrusit asellum
Iratus quis enim invitum servare laboret ?

::

5

10

15

Hoc quoque te manet, ut pueros elementa docentem
Occupet extremis in vicis balba senectus.

Quum tibi sol tepidus plures admoverit aures,
Me libertino natum patre, et in tenui re
Majores pennas nido extendisse loqueris:
Ut, quantum generi demas, virtutibus addas:

20

2)

EPISTOLA XX. 1) Vertumnus et Janus Dii sunt, qui praesunt rebus vendentium et ementium, ante quorum. templa vel statuas erant loca, in quibus cum ceteris rebus libri etiam venales erant librariorum columnis affixi. Ut palam te venalem offeras librariorum pumice expolitum. C. 6. sociorum, manus rec. z. super c. scripsit. 4) G. 1. laudes. 5) Al. discedere. 7) G. 4, 5. ubi qui te deserit. 8) C. 1, 4, 5, 6. cum plenus, C.4. languit. 9) C. 4, 6. decipit. Odio, Gl. stultitia augur, Gl. ego qui hoc auguror. 11) C. 4. Contractatus. 12) Č. 1. inertis. C. 6. pascet, manus rec. superscripsit s. 13) Al. unctus. Utica est urbs in Africa. Fient ex te litterarum integumenta. C. 6. victus. C. 6. ilerdus. 15) G. 4. pertruxit. -19) C. 1. pluris. Hora diei tertia aut quarta, quo tempore ludi magistri dictata pueris pracbere consueverant. 22) C. 6. demas generi.