Omnia conductis coëmens obsonia nummis :
Sordidus atque animi quod parvi nolit haberi,
Respondet. Laudatur ab his, culpatur ab illis.
Fufidius vappae famam timet ac nebulonis,
Dives agris, dives positis in fenore nummis:
Quinas hic capiti mercedes exsecat atque,
Quanto perditior quisque est, tanto acrius urget;
Nomina sectatur modo sumpta veste virili
Sub patribus duris tironum. Maxime, quis non,

40. parvi quod C.

ριστον ἔδυ κτλ. stringal] «avide devoret adeoque consumat.» «Sumpta metaphora a ramis, quos stringimus, quando illos nudamus foliis.» COMM. CRUQ. Est igitur h. 1. idem ac destringere. Alii imaginem a lima ductam putant, quod tamen huic loco, ubi heluonem celeriter rem familiarem absumentem describit, minus convenit. malus] pravus et nequam, ❝owrog. — ingluvie] pr. zoonyopεov (Kropf) avium. — conductis] Proprie de operibus publicis et privatis dicitur, raro de pecunia fenori sumpta, ut hic et Iuven. 44, 46. Hinc alii minus recte explicant «corrasis.>> ab his] aeque prodigis. Fufidius] fenerator ignotus, nisi vero est Fufidius, eques Romanus ornatissimus et negotiator apud Cic. in Pis. 35, 86. vappae ac nebulonis] Cf.

Sat. 4, 4, 404.

43-22. Dives] Idem versiculus est A. P. 424. Quinas--mercedes] usuram solitam, id est, singulis mensibus centesimam (42 Procent) quintuplicatam (60 Procent). Iuvenal. 9, 6: Crepereius Pollio, qui triplicem usuram (36 Procent) praestare paratus Circuit et faluos non invenit. Cfr. Cic. Verr. 3, 74, 465: pensitaritne tibi (pecunia publica) binas

40

15

capiti]

centesimas (24 Procent)?
sorti, summae in fenore positae,
«Hauptgut, Capital.» exsecat] est,
ut recte Doering, «extorquet, ex-
tundit, exprimit;» nos simili meta-
phora: Zinsen aus dem Capital
herausschlagen, herausziehn.
Ex consuetudine Latina vv. quinas
mercedes vix admittunt Porphyrio-
nis explicationem: «Avari fenera-
tores, cum dabant usurariam pe-
cuniam, primi mensis usuras capiti
ipsius sortis statim amovebant ;»
sed significant creditoris saevitiam,
qua debitorem ad nimias usuras
uno quoque mense sibi solvendas
adigit, quales Seneca de Benef. 7,
10. sanguinolentas centesimas vocat.
Pro permagna sane usura habe-
bantur vel quaternae centesimae,
quas a Salaminiis ex syngrapha M.
Scaptii nomine postulavit M. Bru-
tus. Cic. ad Att. 5, 24, 44.
tanto acrius urget] «Tanto gravio-
ribus usuris onerat unum quem-
que, quanto intellexerit eum ne-
gligentius res suas agere et luxurio-
sius vivere;» ut, si quando sors tota
aut ex parte perdenda sit, magnas
saltem centesimas per tempus ad
omne damnum resarciendum suffi-
ciens inde percipiat. Nomina]
syngraphas, Schuldverschreibun-

luppiter exclamat, simul atque audivit? At in se
Pro quaestu sumptum facit hic. Vix credere possis,
Quam sibi non sit amicus, ita ut pater ille, Terenti
Fabula quem miserum gnato vixisse fugato
Inducit, non se peius cruciaverit atque hic.

Si quis nunc quaerat Quo res haec pertinet?: illuc :
Dum vitant stulti vitia, in contraria currunt.

Maltinus tunicis demissis ambulat; est qui

48. exclamet SC (non Bbcdp).

-

At ipse bdp et corr. c.

49. fa

cit hoc superscr. i b, facit hic? vix L, facit, hic, vix C, facit, heic vic t. 24. nato d. · 23. Mallinus Bp,y: Malthinus S,ẞ,LCtM, Malchinus bed,z «cum pluribus aliis», F et Bentleius.

20

25

gen, obligations. sectatur] «stu- | tasse subtiliter explicat «cruciasse diose venatur, quaerit adolescentes videatur. » circiter XVI. annorum, quibus pa- 23-26. Quo r. h. pertinet?] «His tres parci et severi non satis pe- omnibus in medium prolatis quid cuniae ad sumptus faciendos prae- tandem tibi vis?» Mallinus] Sic bent, hisque illicito modo et suo cum Codd. scribendum videbatur, cum periculo pecuniam fenori dat ut Mallinus est Manlii cos. cognovel in mortem parentum vel donec men apud Iustinum 38, 3. et in lege Laetoria, quae vetabat mino- Trogi Prologo 38., a malta, quod rem annis XXV. stipulari, soluti voc. per iocum pro homine molli essent. Tabulas conficere et syn- atque effeminato usurpabant. Lugraphas cum quoquam facere is, cil. 27, 22: Insanum vocant, quem qui in patris potestate erat, non mallam ac feminam dici vident. poterat. Cic. pro Cael. 7, 17. Postea, ut in similibus cognominitironum] Toga pura veste virili} bus a vitiis et animi et corporis prisumpta pueri a patre in forum de- mum inditis, nemo iam in eo oriducebantur tirones. Suet. Ner. 7: ginem respiciebat, nec quod quis (Nero deductus in forum tiro populo Maltinus appellaretur, propterca, congiarium, militi donativum propo- cum audiebat hoc nomen, eum suit. Idem Tiber. 54: Neronem et mollitiae insimulari quisquam exiDrusum patribus conscriptis commen- stimabat. Sic hoc loco ex habitu davit diemque utriusque tirocinii con- dumtaxat, qui in eo notatur, apgiario plebi dato celebravit. Cfr. ad paret hominem fuisse aliquem molOd. 4, 36, 9. Pro quaestu] «ra- lem atque effeminatum; aliunde tione quaestus habita,» dem Er- notus non est. Nam quod Schowerbe gemäss. liastae afferunt: «sub Maltini noeus] aut qui perpetuo genium suum mine quidam Maecenatem suspidefraudet,» paler ille, Terenti | cantur significari», cui opinioni fa

sibi non sit ami

cet. Menedemus in Terentii 'Eavtòv tiμogovμévo, cuius ob severitatem Clinia filius in Asiam militatum profectus erat. cruciaverit] Hand Turs. III. p. 474. nimis for

|

vent etiam Interpretes nonnulli recentiores, nuper etiam Franke et Weber p. 446., egregie refutavit | Madvig Opusce. I. pag. 64 seqq.: «Sane scurrilis et ab Horatii Mae

Inguen ad obscoenum subductis usque facetus;
Pastillos Rufillus olet, Gargonius hircum.

-

26. usque. Facetus Pastillos Schiller Zeitschr. f. Alterthw. 1844. 27. Gaorgonius (sic) B, Gorgonius dp, LCtF. (Ut nos, etiam βκτυ.)

cenatisque coniunctione alienissi- | missiciis? S. Weichert Commentt. ma esset talis sub ficto nomine Maecenatis irrisio. Praeterea in satira Luciliana et Horatiana nihil fictis agitur nominibus, sed veris notisque personis.» Id quod tamen propter turgidum Alpinum Sat. 4, 40, 36. et, ut videtur, propter huius Satirae Cerinthum ita certe definiendum est, ut dicamus potuisse Horatium uti etiam cognomentis ioci aut contumeliae causa iam ante huic vel illi impositis, quae posterior Latinitas signa (Uebernamen, sobriquets) vocabat, vel invenire quoque talia, dummodo ut in Alpino illo neminem fugeret, quem intellexisset. Poterat etiam interdum communicare cum amicis, quem ficto nomine aggressus esset, ut fortasse fecit in Canidia (Gratidia); poterant Horatii amici tale arcanum aliis rursus committere. Sed h. 1. haec omnia parum sunt veri similia. Atque ut concedamus hanc Satiram eo tempore scriptam esse, quo ignotus etiamtunc Maecenati ac fortasse propter studia partium ab eo aversus erat, sane totum cum librum ederet, hunc versum, si Maecenatem offendere poterat, mutasset aut oblitterasset. Paldamus Zeitschr. f. Alterthwiss. 4848. p. 898: «Hier gebe ich zu bedenken, ob denn das ambulare tunicis demissis in Rom zu jener Zeit so auffallend sein konnte, dass der Dichter eine einzelne Person in dieser Beziehung zu nennen für passend erachten konnte. Spotten nicht bereits Plautus und Cicero über dieses genus muliebrosum tunicis de

p. 442-443. Schon der Gegensatz est qui lehrt, dass der Dichter vielmehr eine Gattung Menschen als ein einzelnes Individuum im Auge hatte. Diesem Gattungsbegriffe gab er einen beliebigen Namen, der aber, man mag so oder so lesen, eine nicht zu verkennende Beziehung zu dem Charakter der geschilderten Menschenklasse hatte.»> tunicis demissis] Plaut. Poen. 5, 5, 24: Sane genus hoc muliebrosum est tunicis demissiciis. «Demissiciae tunicae sunt, quibus homines molles ad crura a frigore defendenda utebantur contra veterem Romanorum morem.» MADVIG. Hinc in luxuriae signis haec coniungit Seneca Controv. 2, 44: quod unguento coma madet, tuum est; quod laxior usque in pedes tunica demittitur, tuum est. Differunt proprie tunicae solutae, quibus Maecenas discinctus in urbe semper incessit (Seneca Epp. 444.), etsi, ut videmus in vv. Senecae patris, utrumque saepe coniunctum erat. Plurali numero Horatium uti credunt, quia tunc binis tunicis induti esse soliti sint (Varro apud Non. 44, 35. p. 542: Posteaquam binas tunicas habere coeperunt, instituerunt vocare subuculam et indusium. Cfr. Becker Gallus (ed. alt.) III. p. 448 sq.); nisi potius significat omnes eius tunicas, singulos fere in dies mutatas, id quod equidem praefero. ambulat] superbo incessu, ut Epod. 4, 5. subductis] Quintil. 44, 3, 138: Cui lati clavi ius non erit, ita cingatur, ut tunicae prioribus oris in— fra genua paullum, posterioribus ad

Nil medium est. Sunt qui nolint tetigisse nisi illas,
Quarum subsuta talos tegat instita veste:

Contra alius nullam nisi olenti in fornice stantem.

30

30. olente Bentleius «ad morem Horatianum. >>

medios poplites usque perveniant. Nam | neca rhetor Suas. 8. extr.
infra mulierum est, supra centurio- | cum] foedum alarum odorem.
mum. - facetus] «hoc ipso indecoro
habitu putans se eleganter esse ve-
stitum.» Facetus et elegans haud
raro componuntur. In Forcellino
Germanico nescio quam bene ex-
plicant Sonderling; alii: «quo habitu
aliis risum movet.» Sed adi. face-
tus significationem v. ridiculi nun-
quam assumit. De M. autem Agrip-
pa in hoc v. descripto noli cogitare
cum Weicherto Poët. Lat. p. 456. Cf.
Frandsen Leben des Agrippa p. 484.

|

hir

28-36. Nil medium est] «Nemo to uéoov inter duo vitia servat.»> tetigisse] A. P. 455: Vesanum tetigisse timent fugiuntque poëtam. De hoc perfecti usu praesertim in vv. tetigisse, attigisse consule Haase ad Reisigii Lat. Sprachw. pag. 500. subsuta] Non videtur hypallage, sed proprie locutus est; nam extremus stolae margo subsuitur institae. instita] fasciola fimbriata in ima stola matronarum, cum libertinae tunica uterentur. Ovid. A. A. 4, 34: Este procul vittae tenues, insigne pudoris, quaeque tegis medios, instita

utuntur ad imos usque pedes demissa, cuius imam partem ambit instita subsuta, id est, coniuncta.» (unten besetzt, verbrämt. FREUND.) «Instita autem Graece dicitur περιπέδιλον, quod stolae subsuebatur, qua matronae utebantur; erat enim tenuissima fasciola, quae praetextae» (potius tunicae superiori) «adiiciebatur.» COMM. CRUQ. Cf. Becker Gallus (ed. alt.) III. p. 443. - olenti in fornice stantem] «prostantem adventoresque exspectantem in calido lupanari. (Iuven. 6, 124.) Manetho 6, 143: E§ dons πιναροῖο τέγους ξυνῆς τ' ἀπὸ δήμου Εὐνῆς ἀνστήσαντες ἄγοντ' ἐς duara výugas. Vibius Rufus Sen. Contr. 4, 2: Redoles adhuc fuliginem fornicis. Iuven. 44, 470: nudum olido stans Fornice manciGraeci eadem de re xa

4: Ne gravis hesterno fragres, Fe-longa, pedes. «Quia matronae stola xennia, vino, Pastillos Cosmi luxuriosa voras. Poëta apud Clem. Alex. Paed. 3, 3. p. 288. de viris yvvaiκίζουσι· Χλανίσι διαφανέσι περιπεπλεγμένοι Καὶ μαστίχην τρώω γοντες, ὄζοντες μύρου. Seneca Ep. 86: Descripturus infamem et nimiis notabilem deliciis Horatius Flaccus quid ait? Pastillos Rufillus olet. Rufillus-Gargonius] Homines fuerunt non infimae plebis, quoniam poëta propter istam eorum irrisionem in aliorum reprehensionem atque invidiam incucurrit. (Sat. 1, 4, 94 sqq.) Gargonius cum Codd. edidi, ut in Cic. Bruto 48, 480. et 4. GARGONIS est in inscript. a. u. c. 648. apud Furlanetti Iscriz. d'Este pag. 16. Apud Senecam 1. 1. est Gorgonius, etiam in XVIII. Codd. Vatic., teste Fea, sed in ed. Fick. scribitur Gargonius. Eundem putant, cuius ca- pium. cozelian et stulte dicta irridet Se-nova iл' oixýμaros. Dio Chry

Quidam notus homo cum exiret fornice, Macte
Virtute esto, inquit sententia dia Catonis.

Nam simul ac venas inflavit tetra libido,
Huc iuvenes aequum est descendere, non alienas
Permolere uxores. Nolim laudarier, inquit,
Sic me, mirator cunni Cupiennius albi.
Audire est operae pretium, procedere recte
Qui moechos non voltis, ut omni parte laborent;
Utque illis multo corrupta dolore voluptas,

- 38. moechis BbSp,LCtFJ, moe4, corr. x et tres Pottierii.)