Quo rem deducam. Si quis deus, En ego, dicat, 45
Iam faciam quod voltis: eris tu, qui modo miles,
Mercator; tu, consultus modo, rusticus: hinc vos,
Vos hinc mutatis discedite partibus. Eia!

Quid statis? Nolint. Atqui licet esse beatis.

Quid causae est, merito quin illis Iuppiter ambas 20 Iratus buccas inflet neque se fore posthac

19. nolent B, nolunt corr. d (a pr. m. habet nolint), duo Pottierii, Aldus, Doering in Ed. min.

Gallum vocat, primum Epicureum, | pantis. Cessare videt, quos statim

deinde Stoicum, qui laudationem
Catonis Uticensis a. u. c. 709. scri-
psit. Aliquoties memoratur hic
apud Ciceronem (vide Onomasti-
cum), sed ex optimis auctoritatibus
ubique leg. M. Fadius Gallus, adeo-
que Scholiastarum testimonio stan-
dum est. Idem fortasse est cum
eo, quem rursus deridet Sat. 1, 2,
134. Quo rem deducam] «qui sit
disputationis meae finis (wo ich
hinaus will), scilicet omnes hos
querulos stulta laborare inconstan-
tia.» Si quis deus] Cfr. Maximi
Tyrii locum ad v. 4. allatum et
ipsius Horatii Sat. 2, 7, 22: Laudas
Fortunam et mores antiquae plebis, |
et idem, Si quis ad illa deus subito
te agat, usque recuses. En ego]
Noli haec iungere cum v. faciam,
sed est, ut Varro R. R. 4, 56: en
quin adsum. Salust. Orat. Cottae
4: Adsum en C. Cotta consul. — Iam]
«<illico, statim.» Hand. Turs. III. p.
445.

con

- faciam quod voltis] Explico haec simpliciter cum Wolfio et Kirchnero: « Was ihr begehret, ich thu's»; non vero: «faciam ex vobis id, quod esse vollis.» sultus] absolute pro «iuris consultus», ut Epp. 2, 2, 87. 159. hinc vos cet.] «et partes vestras et mutato genere vitae etiam locos in hac mundi veluti scena mutate.»>

|

discessuros existimaverat, ideoque evocat moratos additque Quid statis? Hand Turs. II. p. 364. Stare autem pro «cessare, morari », ut Silius 4, 344 iam capto stamus in hoste? Nolint] Cfr. locum simillimum ad v. 45. allatum: Si quis ad illa deus subito te agat, usque recuses, unde hic firmatur lectio nolint. Reiiciendum utique et nolent et nolunt. - licet esse beatis] Arrian. Epict. 3, 25, 3: geori μèv eûtvɣeoráty, | ἔξεστι δὲ κακοδαιμονεστάτῳ είναι.

20-24. Quid causae cet.] «Quidni propter hanc stoliditatem cum inconstantia coniunctam merito iratus Iuppiter illis buccas inflet?» Alibi ràs yvádovę qvoqv fastum denotat; Demosth. de F. Leg. §. 344 : διὰ τῆς ἀγορᾶς πορεύεται θοιμά τιον καθεὶς ἄχρι τῶν σφυρῶν ἴσα Baivov IIvdoxhet, ràs prádovs qvoor. H. 1. iracundiae signum est, ut Eurip. Iphig. Aul. 425: μéya qvo☎v Ivμòv éxaqêî. Ibid. 384: ti darà qvos; Sic Plautus Bacch. 4, 2, 21. sufflatum vocat irae plenum militem, et iungenda artissime esse illis inflet monstrat Id. Casin. 3, 3, 49. hic -- Nescio quid se sufflavil uxori suae, item iratus. Merito sane ad totam sententiam usque ad v. inflet referendum est, non solum ad v. iratus, ut volt Kirchner. Praeterea est rursus

Tam facilem dicat, votis ut praebeat aurem?
Praeterea... Ne sic, ut qui iocularia, ridens

Percurram;

quamquam ridentem dicere verum

Quid vetat? ut pueris olim dant crustula blandi
Doctores, elementa velint ut discere prima;
Sed tamen amoto quaeramus seria ludo.

23. Praetereo, ut volebat Bouhierius, duo Codd. Vindob. sic Pottierius e quinque suorum Codd.

27. amisso (sic) B.

25

modus Lucretianus continuandae | discendum infantiae gratia eburneas orationi inserviens. In omnibus his etiam litterarum formas in lusum ofquotidianum sermonem egregie imi- ferre vel si quid aliud, quo magis iltatur, hoc dicens: «Sed, etsi per- la aetas gaudeat, inveniri potest, quod gere in eodem argumento iuvat, tractare, intueri, nominare iucuniam serio loquar, ne cetera quoque dum sit. Hieronymus Epist. ad Gauridens percurram (iocabundus levi- dentium de Pacatulae infantulae ter pertractem), ut qui iocularia educatione: Interim (Pacatula) modo percurrit, id est, ut solent areta- | litterarum elementa cognoscat, iunlogi coram volgi circulis in plateis | gat syllabas, discal nomina, verba nugas suas proferre vel etiam in consociet, atque ut voce tinnula isla Atellanis macci et buccones.» Alii meditetur, proponantur ei crustula, minus apposite construunt: aut qui mulsa praemia, et quicquid gustu iocularia ridens percurrit.»> suave est, quod vernat in floribus, quod rutilat in gemmis, quod blanditur in pupis, acceptura festinet. Sed] Hac particula, ut solent, лapév9ɛow claudens transitum facit ad praecipuum suum consilium, quod hoc est: «Quodsi ridiculae dumtaxat sunt vanae illae querimoniae militum, nautarum cet., qui tamen condicionem suam, de qua tantopere lamentantur, cum alia permutare nunquam animum inducunt, longe maior etiam in hominibus istis perversitas haec cerninitur, quod simul βαναύσους hos, dum sibi ceterisque persuadere conantur, nihil aliud sibi propositum esse, nisi ut senes facti honesto otio perfrui possint, reapse tamen insatiabilis lucri cupiditas transversos agit et usque ad ipsam mortem excruciat.» Pro apodosi autem praecedentium quamquam – – prima quo

25-27. olim dant] «solent dare», frequenti usu v. olim in exemplis et similitudinibus. Od. 4, 4, 5. Epp. 4, 40, 42: ut calceus olim cet. Plaut. Truc. 4, 4, 45: Nam nunc leonum – plus est fere, quam olim muscarumst, cum caletur maxime. Sic etiam quondam usurpatur in comparationibus. Ovid. Metam. 8, 494: Sic rustica quondam Fistula disparibus paulatim surgit avenis. Cf. Bach. ad Metam. 9, 470. Doctores] aypaμuatiotaí, qui prima litterarum elementa (στοιχεῖα καὶ youμuara) pueros docent, crustula, (uchirouara, mellita dulciola Apuleio Met. 4, 27., bellaria, Süssbrod Wolf.) interdum iis dant, ut libentius discant.» De his atque similibus incilamentis conf. Quintil. 4, 4, 26: Non excludo autem, id quod est notum, irritandae ad

|

Ille gravem duro terram qui vertit aratro,
Perfidus hic caupo, miles nautaeque, per omne
Audaces mare qui currunt, hac mente laborem
Sese ferre, senes ut in otia tuta recedant,
Aiunt, cum sibi sint congesta cibaria: sicut

29. Praefidus hic campo miles (Praefidus e coni., campo e Codd.) F. (Perfidus hic campo miles Iahn, Pervigil hic campo miles de Bosch, Fervidus in campo miles Bothe, Providus hic cautor, miles Schrader, Perfidus hic cautor Porson, Causidicus vafer hic, miles Markland, Pernoctans campo miles Schmid, Pervicus hic campo miles Obbarius. Ut nos, omnes nostri et Pottierii.) cunt corr. d.

modo v. 27. haberi possit, ut nonnemo voluit, equidem non satis intelligo, cum parenthesis illa respondeat praecedentibus Ne sic ridens percurram.

32. Aiunt] Dicant pr. d, Di

30

reconsultum ipsum interpretatur, videlicet ius cauponantem, Hesychio Τ. ΙΙ. p. 4547 : φοινικελίκτην αλαgóva zázŋlov, quasi vero sic simpliciter cauponem pro iureconsulto dicere possis, vel vespillonem pro medico. Nec quisquam facile intellexerit lectionem Codd. aliquot Feae a Iahnio receptam itaque explicatam: «miles, qui campo et pugnis non fidus est.» Id est igitur «desertor», qui quomodo e castris

sibi congerere queat, equidem non intelligo. De Criticorum coniectu– ris, quas animi causa attulimus, tacere praestat. - naulae] rursus

28-30. Ille -- qui vertit] Wolf: Er, dess Pflug mühsam umkehrt | schwerscholliges Erdreich. Hoc v. poëtae usurpant non solum de aratro (Virg. Aen. 7, 539.), sed etiam de rastris. Aen. 7, 725: vertunt felicia Baccho Massica qui rastris. Perfidus hic caupo] hic, in quo non-profugus acquirere opes, cibaria nulli sine causa haeserunt, opponitur v. ille vers. praeced. et est dictum quasi deiztiz@g, «cuiusmodi quotidie vides»; Sat. 4, 5, 4: cauponibus atque malignis. Novam per-uлоoоt, Frachtschiffer (v. 6.), sonam inducit, dedita opera h. 1. non navicularii. Cfr. Od. 2, 13, omittens iureconsultum, ut qui di- 14: navita - Poenus. currunt] sciplinam suam non quaestus, sed «durchkreuzen.» Wolf. Cfr. Od. honoris atque civium utilitatis cau- 4, 28, 35: licebit -- curras, item sa exerceat; supra autem ille prode nauta. - in otia tula recedant] pter hoc tantum notabatur, quod Seneca de Brev. vitae 4: Audies ipse quoque non minus atque ho- plerosque dicentes: «A quinquagesimo minum volgus interdum de vitae in olium recedam; sexagesimus suae molesta condicione parum sa- annus ab officio me dimittet. » Et pienter lamentetur; neque vero similiter Epicteti exsul apud Arrian. hinc recedit iureconsultus solum, 1, 10, 2: ἐπαγγελλόμενος, ὅτι sed etiam litigator rusticanus, et ἄλλο οὐδὲν ἀναβὰς σπουδάσει, ἢ quidem propter similem rationem. ἐν ἡσυχίᾳ καὶ αταραξία διεξαγα Ceterum vix ullus est versiculus | γεῖν τὸ λοιπὸν τοῦ βίου. Horatianus, qui plura mala a Gram- 32-35. cibaria] «Zehrung, res maticis perpessus sit. Ecce enim quam maxime ad victum necessaexoritur, qui cauponem vafrum iu- | riae», quo ipso vocabulo extenuare

Parvula - nam exemplo est- magni formica laboris
Ore trahit quodcunque potest atque addit acervo,
Quem struit, haud ignara ac non incauta futuri.
Quae, simul inversum contristat Aquarius annum,
Non usquam prorepit et illis utitur ante
Quaesitis sapiens, cum te neque fervidus aestus

35. haut d. 38. patiens BbSc,tFJ. (sapiens d (superscr. patiens) p, Lambini aliquot et Torrentii, Cruquiani omnes, Byx « cum quibusdam aliis», quinque Pottierii, ceteri patiens.)

35

prie, ut ait Porphyrio, «maxime sole in Aquario constituto tempestates horrendae et frigora ingentia solent

esse.

solent id, quod re vera quaerunt, | ante pluviosae hiemis initium; pro id est, divitias. Seneca Controv. qualicunque vero hiemali signo 2. 14: Naviga, milita, peregrinare, | Aquarium ponit, quamquam proquaere adolescens, utere senex. nam exemplo est] «perquam libenter enim hoc sapientis bestiolae exemplo utuntur.» Proverb. 6, 6: Vade ad formicam, o piger, et considera vias eius et disce sapientiam, quae cum non habeat ducem nec praeceptorem nec principem, parat in aestate cibum sibi et congregat in messe, quod comedat. Titinius apud Nonium p. 224. M.: Formicae pol persimile est rusticus homo. Virg. Ge. 4, 486: populatque ingentem farris acervum - inopi metuens formica senectae. Iuven. 6, 360: Prospiciunt aliquando viri, frigusque famemque Formica tandem quidam expavere magistra. magni formica laboris] in prosa or. «formica, animal magni laboris, laboriosissimum.»

-

Sol autem transit in Aquarium XVII. Kal. Februarias. (46. die Ianuar.)» Seneca Nat. Quaestt. 7, 27: Quid est quare in Leone semper sol ardeat et terras aestibus torreat, in Aquario astringat hiemem, flumina gelu claudat? Totus autem versiculus videtur zapodía versus alicuius heroici. - contristat] ut Virg. Ge. 3, 278: unde nigerrimus Auster Nascitur et pluvio contristat frigore caelum. sapiens] «prudens, ideo, quod nec prodigit quaesita neque necessario victu se defraudat. »>"Idqıç est formica Hesiodo O. et D. 778: ὅτε τ' ίδρις σωρὸν ἀμᾶται. Cfr. etiam Plaut. Trucul. 4, 4, 15: Cogitato, mus pusillus quam sit sapiens bestia. Lectio sapiens firmatur a Cod. Franeq. Bosii. Altera utique minus apposita patiens explicanda esset non tam: «parca, paucis vel vilibus cibis contenta», quam: «patienter exspectans, donec denuo prorepere possit.»> neque f. aestus - - neque hiems] Anonymus ap. Sext. Empir. 44, 122: Kéodau' ἑταῖρε καὶ θέρους καὶ χειμῶνος.

Demoveat lucro, neque hiems, ignis, mare, ferrum,
Nil obstet tibi, dum ne sit te ditior alter.

Quid iuvat immensum te argenti pondus et auri
Furtim defossa timidum deponere terra?

40

Quod si comminuas, vilem redigatur ad assem.
At, ni id fit, quid habet pulchri constructus acervus?
Milia frumenti tua triverit area centum,

Non tuus hoc capiet venter plus ac meus; ut si

pr. S. 43. Quodsi Iahn. 46. ac] quam bc,LCt. (Ut nos, BSdp, duo Bersmanni, ẞx «et octo praeterea alii.»)

45

ignis, mare, ferrum] Est tam- | 8, 42: Utque lupi barbam - Abdi

quam proverbium, ut Sat. 4, 4, 29. Epp. 4, 4, 46. Od. 3, 24, 36. Ovid. Met. 8, 76: ire per ignes, Per gladios ausim. Eupolis ap. Meinek. Fr. Com. II. p. 487. (Ed. min. p. 185.) de adulatore: Où лup, ovde σίδηρος, οὐδὲ χαλκὸς ἀπείργει μή poutav εal dεiavov. Eurip. Phoen. 524: Πρὸς ταῦτ ̓ ἴτω μὲν πῦρ, ἴτω δὲ φάσγανα. alter] ut Graeci ò aλŋoiov, «quicunque tibi proximus est et quocum te comparas.» Conf. ad Epp. 4, 6, 32.

41. 42. Quid iuvat cet.] «At illa sapiens, ut est, suo tempore utitur ante quaesitis, cum tu non, ut aeque sapienter partis fruaris, quaestui operam des, sed tantummodo, ut plus habeas quam ceteri omnes. Verum, quaeso, quid te iuvat cet.»>

Furtim defossa] «in altitudinem clam effossa, excavata.» Virg. Ge. 3, 376: Ipsi in defossis specubus secura sub alla Olia agunt terra. Plin. Epp. 40, 48: Claudiopolitani - - ingens balineum defodiunt magis, quam aedificant. Noli iungere: furtim deponere, id quod vetat etiam versus caesura; furtim autem significat: «caventem, ne quis forte superveniens te, dum defodis, conspiciat»; plane ut sagae illae Sat. 4,

|

derint furtim terris, eadem cautione utentes. V. autem deponere satis definitur adiectivo timidum.

43-48. Quod si cet.] «At si id auri pondus, inquit avarus, expendendo minuam, paulatim usque ad assem consumetur adeoque egenus atque inops fiam. » Respondet poëta : «Verum nisi in necessarios usus quod opus est erogas, quid cet.» Male alii Quodsi, Cod. Hannover. ex interpolatione Nam si. Milia centum] modiùm. triverit] Virg. Ge. 4, 298: Et medio tostas aestu terit area fruges. Tibull. 4, 5, 22: Area dum messes sole calente teret. Proprie fruges teruntur in area bobus vel equis ad tribulam trahamve iunetis. Cfr. Varro RR. 4, 43, 5. Seneca Nat. Quaestt. 4, 2, 3.-Ceterum male olim tales enuntiationes, in quibus Graeci utuntur indicativo (Demosth. Olynth. 3, 18: xaì võv ov héyet τις τὰ βέλτιστα· ἀναστὰς ἄλλος eixáτw xrλ.), pro interrogationibus habebant. Cfr. Heindorf. ad h. 1. et Fritzsche ad Aristoph. Thesm. p. 49. hunc ipsum locum afferens: «Clarius hanc rem, quam Graeci, Latini docebunt scriptores; hi enim simplicem ponunt coniunctivum, opinionis indicem, non veritatis. »