Clitellas ferus impingas, Asinaeque paternum
Cognomen vertas in risum et fabula fias.
10 Viribus uteris per clivos, flumina, lamas!
Victor propositi simul ac perveneris illuc,
Sic positum servabis onus, ne forte sub ala
Fasciculum portes librorum, ut rusticus agnum,
Ut vinosa glomus furtivae Pyrrhia lanae,
15 Ut cum pileolo soleas conviva tribulis.
Ne vulgo narres, te sudavisse ferendo
Carmina, quae possint oculos auresque morari
Caesaris; oratus multa prece, nitere porro.
Vade, vale; cave, ne titubes mandataque frangas.
EPISTOLA XVI.
AD QUINTIUM.
Ne perconteris, fundus meus, optime Quinti,
Arvo pascat herum, an baccis opulentet olivae,
Pomisne, an pratis, an amicta vitibus ulmo:
Scribetur tibi forma loquaciter et situs agri.
5 Continui montes, ni dissocientur opaca
Valle, sed ut veniens dextrum latus adspiciat sol,
Laevum discedens curru fugiente vaporet.
Temperiem laudes. Quid, si rubicunda benigni
Corna vepres et pruna ferant? si quercus et ilex
10 Multa fruge pecus, multa dominum juvet umbra?
Dicas adductum propius frondere Tarentum.
Fons etiam rivo dare nomen idoneus, ut nec
Frigidior Thracam nec purior ambiat Hebrus,
Infirmo capiti fluit utilis, utilis alvo.
15 Hae latebrae dulces, etiam, si credis, amoenae,
Incolumem tibi me praestant Septembribus horis.
Tu recte vivis, si curas esse quod audis.
Jactamus jam pridem omnis te Roma beatum;
Sed vereor, ne cui de te plus quam tibi credas,
20 Neve putes alium sapiente bonoque beatum,
Neu, si te populus sanum recteque valentem
XIII, 14. glomos. —v. 1. Quincti.
3. et pratis. 8. benigne. - 10. juvat.
Dictitet, occultam febrem sub tempus edendi
Dissimules, donec manibus tremor incidat unctis.
Stultorum incurata pudor malus ulcera celat.
25 Si quis bella tibi terra pugnata marique
Dicat, et his verbis vacuas permulceat aures:
Tene magis salvum populus velit, an populum tu,
Servet in ambiguo, qui consulit et tibi et urbi,
Juppiter", Augusti laudes agnoscere possis;
30 Quum pateris sapiens emendatusque vocari,
Respondesne tuo, dic sodes, nomine?,,Nempe
Vir bonus et prudens dici delector ego ac tu.“
Qui dedit hoc hodie, cras, si volet, auferet, ut si
Detulerit fasces indigno, detrahit idem.
35,,Pone, meum est", inquit; pono tristisque recedo.
Idem si clamet furen, neget esse pudicum,
Contendat laqueo collum pressisse paternum:
Mordear opprobriis falsis mutemque colores?
Falsus honor juvat et mendax infamia terret
40 Quem, nisi mendosum et medicandum? Vir bonus est
Qui consulta patrum, qui leges juraque servat?
Quo multae magnaeque secantur judice lites?
Quo res sponsore et quo causae teste tenentur ?
Sed videt hunc omnis domus et vicinia tota 45 Introrsum turpem, speciosum pelle decora. ,,Nec furtum feci, nec fugi", si mihi dicit Servus:,,Habes pretium, loris non ureris", ajo. ,,Non hominem occidi." ,,Non pasces in cruce corvos." ,,Sum bonus et frugi." Renuit negitatque Sabellus'; 50 Cautus enim metuit foveam lupus, accipiterque Suspectos laqueos, et opertum miluus hamum. Oderunt peccare boni virtutis amore,
Tu nihil admittes in te formidine poenae ;
Sit spes fallendi, miscebis sacra profanis.
Nam de mille fabae modiis quum surripis unum,
Damnum est, non facinus, mihi pacto lenius isto.
Vir bonus, omne forum quem spectat et omne tribunal,
40. mendacem f. medicandum. 49. negat atque. 51. milvius.
Quandocunque deos vel porco vel bove placat,
,,Jane pater!" clare quum dixit: „Apollo!"
60 Labra movet, metuens audiri:,,Pulchra Laverna,
Da mihi fallere, da justo sanctoque videri;
Noctem peccatis et fraudibus objice nubem."
Qui melior servo, qui liberior sit avarus,
In triviis fixum quum se demittit ob assem,
65 Non video; nam qui cupiet, metuet quoque; porro
Qui metuens vivet, liber mihi non erit unquam.
Perdidit arma, locum virtutis deseruit, qui
Semper in augenda festinat et obruitur re.
Vendere quum possis captivum, occidere noli:
70 Serviet utiliter: sine pascat durus aretque,
Naviget ac mediis hiemet mercator in undis,
Annonae prosit, portet frumenta penusque.
Vir bonus et sapiens audebit dicere:,,Pentheu,
Rector Thebarum, quid me perferre patique
75 Indignum coges?",,Adimam bona.",,Nempe pecus, rem, Lectos, argentum: tollas licet." -,,In manicis et Compedibus saevo te sub custode tenebo." ,,Ipse deus, simulatque volam, me solvet." Opinor, Hoc sentit: ,,Moriar"; mors ultima linea rerum est.
EPISTOLA XIX.
AD MAECENATEM.
Prisco si credis, Maecenas docte, Cratino,
Nulla placere diu nec vivere carmina possunt,
Quae scribuntur aquae potoribus. Ut male sanos
Adscripsit Liber Satyris Faunisque poetas,
5 Vina fere dulces oluerunt mane Camenae.
Laudibus arguitur vini vinosus Homerus;
Ennius ipse pater nunquam nisi potus ad arma
Prosiluit dicenda. ,,Forum putealque Libonis
Mandabo siccis, adimam cantare severis"
10 Hoc simul edixi, non cessavere poetae
Nocturno certare mero, putere diurno.
Quid? si quis vultu torvo ferus et pede nudo
Exiguaeque togae simulet textore Catonem,
Virtutemne repraesentet moresque Catonis?
15 Rupit Iarbitam Timagenis aemula lingua,
Dum studet urbanus tenditque disertus haberi.
Decipit exemplar vitiis imitabile; quodsi
Pallerem casu, biberent exsangue cuminum.
O imitatores, servum pecus, ut mihi saepe
20 Bilem, saepe jocum vestri movere tumultus!
Libera per vacuum posui vestigia princeps,
Non aliena meo pressi pede. Qui sibi fidit,
Dux reget examen. Parios ego primus iambos
Ostendi Latio, numeros animosque secutus
Archilochi, non res et agentia verba Lycamben.
Ac ne me foliis ideo brevioribus ornes,
Quod timui mutare modos et carminis artem: Temperat Archilochi Musam pede mascula Sappho, Temperat Alcaeus, sed rebus et ordine dispar, 30 Nec socerum quaerit, quem versibus oblinat atris, Nec sponsae laqueum famoso carmine nectit. Hunc ego, non alio dictum prius ore, Latinus Vulgavi fidicen; juvat immemorata ferentem Ingenuis oculisque legi manibusque teneri. 35 Scire velis, mea cur ingratus opuscula lector Laudet ametque domi, premat extra limen iniquus? Non ego ventosae plebis suffragia venor Impensis coenarum et tritae munere vestis; Non ego, nobilium scriptorum auditor et ultor, Grammaticas ambire tribus et pulpita dignor. Hinc illae lacrimae.,,Spissis indigna theatris Scripta pudet recitare et nugis addere pondus" Si dixi,,Rides", ait,,,et Jovis auribus ista Servas; fidis enim, manare poetica mella 45 Te solum, tibi pulcher." Ad haec ego naribus uti Formido, et luctantis acuto ne secer ungui,
,,Displicet iste locus" clamo, et diludia posco.
Ludus enim genuit trepidum certamen et iram,
Ira truces inimicitias et funebre bellum.
EPISTOLARUM.
LIBER SECUNDUS.
Quum tot sustineas et tanta negotia solus,
Res Italas armis tuteris, moribus ornes,
Legibus emendes: in publica commoda peccem,
Si longo sermone morer tua tempora, Caesar.
Romulus et Liber pater et cum Castore Pollux,
Post ingentia facta deorum in templa recepti,
Dum terras hominumque colunt genus, aspera bella
Componunt, agros assignant, oppida condunt,
Ploravere suis non respondere favorem
10 Speratum meritis. Diram qui contudit Hydram
Notaque fatali portenta labore subegit,
Comperit invidiam supremo fine domari.
Urit enim fulgore suo, qui praegravat artes
Infra se positas; exstinctus amabitur idem.
Praesenti tibi maturos largimur honores,
Jurandasque tuum per nomen ponimus aras,
Nil oriturum alias, nil ortum tale fatentes.
Sed tuus hic populus, sapiens et justus in uno,
Te nostris ducibus, te Grajis anteferendo,
Cetera nequaquam simili ratione modoque
Aestimat, et, nisi quae terris semota suisque
Temporibus defuncta videt, fastidit et odit:
Sic fautor veterum, ut tabulas peccare vetantes,
Quas bis quinque viri sanxerunt, foedera regum
Vel Gabiis vel cum rigidis aequata Sabinis,
|