Nam quocumque die salvum te fata remittent,
Pendebit collo Galla pudica tuo.

Postumus alter erit miranda coniuge Ulixes.

Non illi longae tot nocuere morae,

Castra decem annorum, et Ciconum enses, Ismara 25 capta,

Exustaeque tuae mox, Polypheme, genae,
Et Circae fraudes, lotosque herbaeque tenaces,
Scyllaque et alternas scissa Charybdis aquas,
Lampeties Ithacis veribus mugisse iuvencos
PAVERAT HOS PHOEBO FILIA LAMPETIE
Et thalamum Aeaeae ventis fugisse puellae,
Totque hiemis noctes totque natasse dies,
Nigrantisque domos animarum intrasse silentum,
Sirenum surdo remige adisse lacus,

Et veteres arcus leto renovasse procorum,
Errorisque sui sic statuisse modum.

Nec frustra, quia casta domi persederat uxor.
Vincet Penelopes Aelia Galla fidem.

30

35

XIII.

Quaeritis, unde avidis nox sit pretiosa puellis,
Et Venere exhaustae damna querantur opes.
Certa quidem tantis causa et manifesta ruinis :
Luxuriae nimium libera facta via est.
Inda cavis aurum mittit formica metallis,
Et venit e rubro concha Erycina salo,

Et Tyros ostrinos praebet Cadmea colores,
Cinnamon et multi pastor odoris Arabs.
Haec etiam nymphas expugnant arma pudicas,
Quaeque iterant fastus, Icarioti, tuos.

5

10

Matrona incedit census induta nepotum,

Et spolia obprobrii nostra per ora trahit.
Nulla est poscendi, nulla est reverentia dandi:
Aut si qua est, pretio tollitur ipsa mora.
Felix Eois lex funeris una maritis,

Quos Aurora suis rubra colorat equis.
Namque ubi mortifero iacta est fax ultima lecto,
Uxorum fusis stat pia turba comis,

Et certamen habent leti, quae viva sequatur
Coniugium: pudor est non licuisse mori.
Gaudent vitrices, et flammae pectora praebent,
Inponuntque suis ora perusta viris.

Hoc genus infidum nuptarum, hic nulla puella
Nec fida Euadne nec pia Penelope.

Felix agrestum quondam pacata iuventus,

Divitiae quorum

messis et arbor erant.

Illis munus erant decussa Cydonia ramo,

15

20

25

Et dare puniceis plena canistra rubis,

Nunc violas tondere manu, nunc mixta referre
Lilia virgineos lucida per calathos,

30

Dux aries saturas ipse reduxit oves,

Dique deaeque omnes, quibus est tutela per agros,

40

Praebebant vestris verba benigna focis:

"Et leporem, quicumque venis, venaberis, hospes,
Et si forte meo tramite quaeris avem :
Et me Pana tibi comitem de rupe vocato,
Sive petes calamo praemia sive cane.”
At nunc desertis cessant sacraria lucis:
Aurum omnes victa iam pietate colunt.
Auro pulsa fides, auro venalia iura :

Aurum lex sequitur, mox sine lege pudor.
Torrida sacrilegum testantur limina Brennum,
Dum petit intonsi Pythia regna dei:
At mons laurigero concussus vertice diras
Gallica Parnasus sparsit in arma nives.
Te scelus accepto Thracis Polymestoris auro
Nutrit in hospitio non, Polydore, pio.
Tu quoque ut auratos gereres, Eriphyla, lacertos,
Dilapsis nusquam est Amphiaraus equis.

45

50

55

Proloquar, atque utinam patriae sim verus aruspex! Frangitur ipsa suis Roma superba bonis.

Certa loquor, sed nulla fides: neque enim Ilia quondam

Verax Pergameis Maenas habenda malis.
Sola Parim Phrygiae fatum componere, sola
Fallacem patriae serpere dixit equum.
Ille furor patriae fuit utilis, ille parenti:
Experta est veros irrita lingua deos.

XIV.

Multa tuae, Sparte, miramur iura palaestrae,
Sed mage virginei tot bona gymnasii,

Quod non infami se exercet corpore ludens

60

65

Inter luctantes nuda puella viros,

Cum pila velocis fallit per brachia iactus,
Increpat et versi clavis adunca trochi,
Pulverulentaque ad extremas stat femina metas,
Et patitur duro vulnera pancratio,

Nunc ligat ad caestum gaudentia brachia loris,
Missile nunc disci pondus in orbe rotat,
Gyrum pulsat equis, niveum latus ense revincit,
Virgineumque cavo protegit aere caput,
Qualis Amazonidum nudatis bellica mammis
Thermodontiacis turba lavatur aquis,
Et modo Taygeti, crines aspersa pruina,

Sectatur patrios per iuga longa canes;
Qualis et Eurotae Pollux et Castor harenis,
Hic victor pugnis, ille futurus equis,
Inter quos Helene nudis capere arma papillis

Fertur nec fratres erubuisse deos.

Lex igitur Spartana vetat secedere amantes,
Et licet in triviis ad latus esse suae,
Nec timor aut ulla est clausae tutela puellae,
Nec gravis austeri poena cavenda viri.
Nullo praemisso de rebus tute loquaris
Ipse tuis longae nulla repulsa morae.
Nec Tyriae vestes errantia lumina fallunt,
Est neque odoratae cura molesta comae.
At nostra ingenti vadit circumdata turba,

Nec digitum angusta est inseruisse via.
Nec quae sit facies nec quae sint vera, rogando

Invenias caecum versat amator iter.

Quod si iura fores pugnasque imitata Laconum,
Carior hoc esses tu mihi, Roma, bono.

(44)

XV.

Sic ego non ullos iam norim in amore tumultus,
Nec veniat sine te nox vigilanda mihi :
Ut mihi praetexti pudor est velatus amictus,
Et data libertas noscere amoris iter,

Illa rudes animos per noctes conscia primas
Inbuit heu nullis capta Lycinna datis.

Tertius, haut multo minus est, cum ducitur annus

Vix memini nobis verba coisse decem.

Cuncta tuus sepelivit amor, nec femina post te

Ulla dedit collo dulcia vincla meo.

10

15

(43) At tu non meritam parcas vexare Lycinnam :
Nescit vestra ruens ira referre pedem.
Testis erit Dirce tam vero crimine saeva,
Nycteos Antiopen accubuisse Lyco.
Ah quotiens pulchros ussit regina capillos,
Molliaque inmites fixit in ora manus!
Ah quotiens famulam pensis oneravit iniquis,
Et caput in dura ponere iussit humo!
Saepe illam immundis passa est habitare tenebris,
Vilem ieiunae saepe negavit aquam !
Iuppiter, Antiopae nusquam succurris habenti
Tot mala? corrumpit dura catena manus.
Si deus es, tibi turpe tuam servire puellam.
Invocet Antiope quem nisi vincta Iovem?
Sola tamen quaecumque aderant in corpore vires, 25
Regales manicas rupit utraque manu.
Inde Cithaeronis timido pede currit in arces.
Nox erat, et sparso triste cubile gelu.

Saepe vaga Asopi sonitu permota fluentis

20