18 et dum saginam" persequitur, in littus fluctibus propulsa, emineret 15 dorso multum supra aquas 16 carinæ vice inversæ. Prætendi" jussit Cæsar plagas multiplices inter ora portus profectusque ipse cum prætorianis cohortibus populo romano spectaculum præbuit, lanceas congerente milite e navigiis assultantibus "9: quorum unum mergi vidimus, reflatu belluæ oppletum unda. monet Decembrius, lib. VII, part. XC, pag. 657. Superior sententia de ventis congeriem harenæ accumulantibus, hoc loco fluctibus adaptanda. Nullum agnosco in harena interpolatoris additamentum, quum bellua, quæ alveum in vado sulcaverat, subinde ob harenam a fluctibus accumulatam circumagi nullo modo posset. Liberum igitur erit prudenti lectori vocabulum recipere, vel expungere, quum rationem pro tentamento, et exemplaria afferam, non omittendo quod harena in Ambrosianis, editisque voluminibus desideratur. REZZ. 14. Saginam. Ambrosiani codices, et edd. principes habent sagenam. Sagena est genus retis piscatorii. Vocabulum reddo, videturque posse recipi propter verbum insequitur a membranis exhibitum. Mox lego insequitur. Et h. 1. ab editis omnino discedo, ut Mediolan. adhæream membranis, quum sagenam persequens in littus orca, inde fuerit propulsa. Rete enim hæc piscibus repletum insequebatur, quod ab aliis marinis monstris agi norunt piscatores. Cognatis dictionibus paulo infra usus est Plinius de Delphino Lassensis pueri amatore, lib. IX, cap. 8 « Dum abeuntem in littus exspiravit.» Redundat igitur verbum fluctibus,quum propulsam orcam hoc loco accipiam pro italico discacciata; id etiam probant sequentia, ut multum emineret dorso supra aquas. REZZON. 15. Emineret. Cum Harduino, et Ambrosianis codd. Nonnullæ antiquæ impressiones habent, eminente dorso, quæ patronos invenient propter vulgata hoc ipsissimo volumine de Indicis testudinibus : « Capiuntur multis modis, sed maxime evectæ in summa pelagi... eminente toto dorso per tranquilla fluitantes. » REZZ. 16. Supra aquas. Codd. Guarini super aquas. REZZ. 17. Prætendi. Editio Veneta 1472 portendi, uti in Principe anni 1469. Membranæ et reliqua exemplaria nobis plerumque subscribunt. Rezz. 18. Inter. Vulpius intra. REzz. 19. Assultantibus. Vulpius adsul tantibus. REZZ. 20. Mergi vidimus. Nempe unum e navigiis. Minus igitur recte Palermus, lib. I, c. 1, p. 11 : « Claudio porro Cæsare Ostiæ portum ædificante, et orca in littus fluctibus propulsa militem lanceas congerentem ex navigiis assultantibus mergi A SE VISUM Scribit reflatu belluæ I I VI. (VI.) Ora balænæ habent in frontibus: ideoque summa aqua natantes, in sublime nimbos efflant. Spirant autem confessione omnium et paucissima alia in mari, quæ internorum viscerum pulmonem habent', quoniam sine eo nullum animal putatur spirare: nec piscium branchias habentes, anhelitum reddere, ac per vices recipere existimant, quorum hæc opinio est: nec multa alia genera etiam branchiis carentia in qua sententia fuisse Aristotelem3 video, et multis persuasisse doctrinæ indaginibus. 2 Nec me protinus huic opinioni eorum accedere haud dissimulo: quoniam et pulmonum vice aliis possunt alia spirabilia inesse viscera, ita volente natura: sicut et pro sanguine est multis alius humor. In aquas quidem penetrare vitalem hunc halitum quis miretur, qui etiam reddi ab his' eum cernat : et in terras quoque, tanto spissiorem 5 : 3. Aristotelem. Hist. Anim. libro VIII, cap. 2. HARD. 4. Doctrinæ indaginibus. Ėñɩyeɩρńμασι καὶ ἀποδείξεσι. HARD. 5. Spirabilia. Quibus spirare animalia possint. HARD. Alia spirabilia inesse viscera. De hac quæstione multa Rhodig. IV, 15. Dalec. 6. Pulmonum vice... alius humor. Molluscis enim pro sanguine humor cæruleus, vel nulli coloris. Insecta per tracheas, h. e. elasticos tubulos qui corporis omnes partes permeant, spirare res nota est. Tum branchia non minus compositi ad spirandum apparatus quam pneumones. Verus quoque Noster in his quæ subnectit de aere in aqua. Per aerem enim aquæ mixtum, vel ex atmosphæra ipsa in summo æquore haustum, spirant pisces. CUVIER. 7. Reddi ab his. Vapore scilicet ab aquis vi solis excitato. Cic. de 9 8 me 3 naturæ partem, penetrare, argumento animalium, quæ semper defossa vivunt, ceu talpa? Accedunt apud certe efficacia, ut credam etiam omnia in aquis spirare naturæ suæ sorte: primum sæpe adnotata piscium æstivo calore quædam anhelatio, et alias tranquilla velut oscitatio: ipsorum quoque, qui sunt in adversa opinione, de somno piscium confessio: quis enim" sine respiratione somno locus? Præterea bullantium " aquarum sufflatio, lunæque effectu concharum quoque corpora augescentia. Super omnia est, quod esse auditum et odoratum 13 Nat. Deor. II, num. 27: Aer enim oritur ex respiratione aquarum, et earum quasi vapor habendus est. » Respirari ab ipsissimis aquis aerem posse, qui et in terras quoque penetret, quæ pars totius naturæ spississima est: ut in talpis apparet, quæ defossæ sub terra vivunt, atque adeo spirant. HARD. 8. In aquis spirare. Concedit in hanc sententiam aperte Ausonius, quum de barbo pisce ita cecinit : tibi contigit uni Spirantum e numero non illaudata senectus. >> Pliniana tamen argumenta, de piscium respiratione, sane videntur ad rem conficiendam parum idonea. HARD. 9. Et alia. Ita MSS. omnes. Rectius forte alias, hoc est, reliquis temporibus præcedit enim, æstivo calore. HARD. 10. Oscitatio. Non magis tamen aer ad id videtur, quam aqua deberi. HARD. II. Quis enim. Quasi vero pulmonis affectio somnus sit, non capitis. Aristoteles ait dormire delphinos exstanti rostro, uti respirent liberius, Hist. Anim. lib. VIII, c. 2, pag. 860. HARD. 14 haud recte colligas aerem ita in aquis esse, ut sit distinctus. Efficitur inde sane, motu spumam cieri, et calore concepto aerescere aquam, et in ampullas ire. Quin et ex aquis bullantibus contrarium Philosophus efficit, lib. de Respiratione, cap. III, pag. 720, pisces nimirum non spirare: quod quum ea quæ spirant, in aquis suffocata moriuntur, bullæ fiunt, spiritu vehementer exeunte quemadmodum fit, si quis testudines, aut ranas, vi sub aquis detineat. Longe autem disparem piscium conditionem esse, satis intelligitur. HARd. 13. Lunæque. Quid porro istud ad aerem? perinde quasi aut in pleniluniis commodior multo spiratio sit aut lunæ efficientia pertinere ad corpora nequeat, nisi spirent ea. HARD. 14. Et odoratum. Accipi vero odorem naribus, auribus sonum, per aquam perinde atque per aerem, sunt qui ex eo argumento suadere velint, quod vel e mediis aquis ad superiora visus feratur: nam æqua fere proportione ut videndi, sic audiendi pariter odorandique sensum I 16 piscibus, non erit dubium 15 : ex aeris utrumque materia. Odorem quidem non aliud, quam infectum aera, intelligi possit. Quamobrem de his opinetur, ut cuique libitum erit. Branchiæ non sunt balanis, nec delphinis. Hæc duo" genera fistulis spirant, quæ ad pulmonem pertinent, balanis a fronte, delphinis a dorso. Et vituli marini, quos vocant phocas, spirant ac dormiunt in terra 2o. Item testudines, de quibus mox plura". I 19 20 VII. (VIII.) Velocissimum omnium animalium, non solum marinorum, est delphinus': ocior volucre, acrior telo3: ac nisi multum infra rostrum os illi foret, medio pæne in ventre, nullus piscium celeritatem ejus evaderet. 3 15. Non erit dubium. Libro sequente, cap. 89. De piscium auditu multa Kircherus, in Musurgia univers. lib. I, cap. 2. p. 13. H. 16. Branchia. Arist. de Part. Animal. lib. IV, c. 13, et Hist. Anim. lib. VIII, cap. 2. Branchiæ sunt in piscibus secundum cervicem, follium instar hiantes partes, quibus anhelitum reddere, ac per vices recipere existimantur. Gallis, les ouïes. HARD. 17. Hæc duo. Arist. Hist. Anim. lib. I, cap. 5, pag. 39, totidem verbis. HARD. 18. Balanis... a dorso. Nares delphinis quos gallice dicimus quoque events, in occipite remotiores quam balænis, sed minime in tergo. Cuv. 19. Et vituli. De his dicetur c. 15. Græci poxas vocant, HARD. 20. Dormiunt in terra. Vide quæ notata sunt ad cap. 36 hujus libri. DALEC. 21. Mox plura. Nempe ejusdem libri cap. 21. HARD. VII, 1. Velocissimum. Arist. Hist. Anim. lib. I, c. 74, pag. 1164. H. 2. Delphinus. H. 1. mixta multa e duobus belluis, ut in not. ad lib. VIII, c. 36, fuse explicatur.Cuv. 3. Acrior telo. Ita Reg. 1, Colb. 1, 2, Paris. Chiffl. Editi perperam, ocyor. HARD. 4. Ae nisi multum. Arist. Histor. Anim. lib. VIII, cap. 5, pag. 877, et Solinus, cap. XII, pag. 32. Vel unus hic oris situs satis declarat delphinum non esse eum, quem Galli marsouin vocant, seu maris suem : quanquam ita visum Rondeletio, lib. XVI, cap. 8, et Aldrovando, lib. de Cetis, cap. 7, pag. 700, aliisque. HARD. Multum infra rostrum os illi. Falso de delphinis, bene vero de squalo acanthio, richino, etc. quod mox sequitur pinnæ aculeos Acanthiæ soli convenit. Cætera possunt de vero delphino intelligi; sed recentioribus non id contigit, ut eo mansuetudinis adductum hunc cernerent. Itaque non pauci de trichecho manato (Gall. lamentin) sermonem esse volunt; quod probaremus, ni internum mare trichechus non habitaret. CuVIER. 5 6 Sed affert moram providentia Natura; quia nisi resupini' atque conversi non corripiunt: quæ causa præcipue ve- locitatem eorum ostendit. Nam quum fame' conciti, fugien- tem in vada ima persecuti piscem, diutius spiritum con- tinuere, ut arcu emissi, ad respirandum emicant: tan- 5. Sed affert. Arist, loc. cit, et de Part. Anim. lib. IV, c. 13, p. 1045 6. Resupini. Arist. ünτtol, inversi, supini. Igitur, antequam inverte- pæne in ventre, prona erat. H. 7. Nam quum fame. Arist. Histor. Anim. lib. IX, cap. 74, p. 1164. H. 8. Emicant. Quod et urinatores faciunt, inquit Philosophus, fundo quanto possunt nixu, pedibus pro- pulso: id quod ipsi pueri tanto im- petu faciunt natantes in amnibus, lacubusque, ut pæne toto etiam a pedibus corpore exsiliant. HARD. 9.Ut plerumque vela navium trans- volent, etc. Lege: ut plerumque vela transvolent, vagantur fere conjugi : pariunt catulos decimo mense. Salm. pag. 185.-Ut plerumque vela na- vium transvolent. Aristoteles non vela navium, sed malos transgredi inquit, impetu fit, ut sese ejacu- lentur in aerein, et supersiliant ma- los navigiorum quæ forte affue- rint.» Decepit Plinium similitudo, quæ apud Græcos est duorum no- minum, veli et mali, hoc est igròs et 10. Vagantur. Conjugia hoc loco, uti monuimus lib. VIII, cap. 35, sunt paria ipsa, marisque cum fe- mina conjugationes, quas Græci gantur fere conjugia. Ex probatissi- morum codicum vestigiis ita re- scripsimus, quantumvis fere editi habeant, Agunt fere conjugia. In Reg. 1, Colb. 1, 2, et Paris. Agun- tur. In Reg. 2, agantur. Sed Par- mensis editio mendo haud paulo graviore, agunt vere conjugia, quod est sane falsissimum : tum quod non vere coeunt : tum quod conju- gia, ut diximus, conjugationes enatantium. Sic lib. VIII, s. 35, cap. de Aspid. «Conjugia, inquit, ferme vagantur.» Transcriptor item Solinus, de Delphinis, c. x11, p. 32: «Quoquo, inquit, conjuges evagan- tur. » Aristoteles, libro nono, c. 74, pag. 1164: Atarpíbovoi dè μer'áλ- λήλων κατὰ συζυγίας οἱ ἄῤῥενες ταῖς Onλeías. Versantur inter se conjuga |